Program M. Morawieckiego: więcej pytań niż odpowiedzi

Na przedstawione przez M. Morawieckiego rozwi?zanie powyższych problemów składa się pięć filarów: „reindustrializacja”, „rozwój innowacyjnych firm”, „kapitał dla rozwoju”, „ekspansja zagraniczna” oraz „rozwój społeczny i regionalny”. Reindustrializacja zakłada skoncentrowane działanie w branżach przemysłu, w których Polska może uzyskać przewagi konkurencyjne oraz przyci?ganie zagranicznych inwestycji. Filar „rozwój innowacyjnych firm” przewiduje m.in. stworzenie nowej „Konstytucji Biznesu”, która uprości zasady prowadzenia działalności gospodarczej, implementację projektów prowadz?cych do ułatwień we wdrażaniu innowacyjnych produktów oraz wzrostu nakładów na badania i rozwój. Filar „kapitał dla rozwoju” przewiduje m.in. znacz?cy wzrost nakładów na środki trwałe oraz zwiększenie efektywności instytucji wspieraj?cych rozwój inwestycji – stworzenie Polskiego Funduszu Rozwoju. W ramach „ekspansji zagranicznej” planowane jest wspieranie polskiego eksportu skierowanego na nowe rynki, przeprowadzanie zagranicznych misji handlowych oraz rozwój sieci placówek dyplomacji ekonomicznej. Filar „rozwój społeczny i regionalny” zawiera propozycję kompleksowego programu demograficznego, reformę szkolnictwa oraz wsparcie rozwoju regionów Polski. Plan na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju jest ogólnym dokumentem zawieraj?cym jedynie szkic rozwi?zań. Na szczegóły poszczególnych inicjatyw i sposób ich implementacji należy poczekać do czasu przedstawienia konkretnych projektów ustaw przez Ministerstwo Rozwoju.

W ramach planu zostało wyznaczone kilka celów na 2020 r., m.in. osi?gnięcie wyższego tempa produkcji przemysłowej i eksportu niż dynamiki PKB, zwiększenie wydatków na badania i rozwój do 2% PKB, obniżenie wskaźnika zagrożenia ubóstwem relatywnym poniżej 15,5% oraz wzrost PKB per capita do 79% średniej UE. Kluczowym celem programu jest w naszej ocenie zwiększenie stopy inwestycji (nakłady na środki trwałe w relacji do PKB) do poziomu 25% z 20% w 2015 r. Poniżej przedstawiamy oczekiwany wpływ istotnego zwiększenia wydatków inwestycyjnych na sytuację gospodarcz? w Polsce.

Oczekujemy, że działania w ramach Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju zostan? rozpoczęte w 2017 r. Zakładamy implicite, że rz?dowi uda się zwiększyć stopę inwestycji do 25% w 2020 r. Mamy wiele w?tpliwości co do tego założenia, ale ich rozstrzygnięcie będzie możliwe dopiero po zapoznaniu się z konkretnymi projektami ustaw. Zwiększenie stopy inwestycji do 25% wymaga wyraźnego przyspieszenia nakładów na środki trwałe. W naszej symulacji zakładamy, że dynamika inwestycji ogółem będzie się stopniowo zwiększać z 3,0% r/r w 2016 r. do 12,1% w 2020 r. Na podstawie naszych obliczeń opartych o funkcję produkcji Cobba-Douglasa takie działania doprowadz? do stopniowego podniesienia dynamiki potencjalnego PKB z 3,0% w 2016 r. do 4,3% w 2020 r. Realizacja takiego scenariusza wymaga zwiększenia wydatków na inwestycje w latach 2017-2020 o ł?cznie 11,9% PKB z 2015 r. w porównaniu do scenariusza, w którym stopa inwestycji pozostałaby na niezmienionym poziomie. Realizacja tych wydatków może odbywać się na dwa sposoby – poprzez zwiększenie zadłużenia zagranicznego lub poprzez zwiększenie krajowej stopy oszczędności.

Uważamy, że znacz?cy przyrost stopy oszczędności krajowych jest mało prawdopodobny. Zgodnie z deklaracjami przedstawicieli rz?du oczekujemy, że prowadzona w najbliższych latach przez rz?d polityka fiskalna będzie realizowana z deficytem finansów publicznych bliskim 3% PKB, co uniemożliwi zwiększenie oszczędności publicznych. Zwiększenie zysków (oszczędności) spółek publicznych jest mało prawdopodobne w świetle realizowanej przez rz?d polityki wsparcia niektórych branż przemysłu (np. górnictwa) oraz d?żenia do zwiększania wynagrodzeń pracowników. Tym samym mało prawdopodobna jest realizacja strategii zorientowanej na zwiększenie efektywności w przedsiębiorstwach publicznych, która pozwoliłaby na zwiększenie oszczędności. Z kolei stopa oszczędności gospodarstw domowych ma charakter antycykliczny. Oczekiwane przyspieszenie wzrostu gospodarczego, dobra koniunktura na rynku pracy oraz zwiększenie dochodu rozporz?dzalnego konsumentów ze względu na transfer środków w ramach programu 500+ będ? oddziaływać w kierunku zmniejszenia stopy oszczędności gospodarstw domowych. Rezerwuar dla oszczędności mog? stanowić zyski w firmach prywatnych. Jednak ich wzrost będzie powolny i w znacznym stopniu uzależniony od ł?cznej produktywności czynników produkcji.

Przeprowadziliśmy dwie symulacje, które różni? się sposobem finansowania zwiększonych inwestycji. W pierwszym scenariuszu zakładamy, że stopa oszczędności pozostanie na niezmienionym poziomie, a tym samym zwiększenie inwestycji będzie oddziaływało w kierunku pogorszenia międzynarodowej pozycji inwestycyjnej Polski. Międzynarodowa pozycja inwestycyjna jest zestawieniem, które przedstawia stany zagranicznych aktywów i pasywów podmiotów krajowych w określonym punkcie czasowym. Różnica pomiędzy wielkości? aktywów i pasywów zagranicznych stanowi międzynarodow? pozycję inwestycyjn? netto i informuje, czy dany kraj jest wierzycielem, czy też dłużnikiem netto w stosunku do zagranicy. W naszej analizie zakładamy, że stan polskich aktywów zagranicznych nie zmieni się, a tym samym rozważamy tylko zmiany zobowi?zań zagranicznych (zadłużenia zagranicznego). W pierwszym scenariuszu silny wzrost nakładów na środki trwałe spowoduje wzrost zadłużenia zagranicznego z 114% w 2015 r. do 123%. W drugim scenariuszu zakładamy, że wzrost stopy inwestycji zostanie częściowo zrównoważony zwiększeniem stopy oszczędności. W tym wariancie symulacji przyjęliśmy, że do 2020 r. stopa oszczędności krajowych stopniowo zwiększy się o 3 pkt. proc. w porównaniu do bież?cej wartości (19,6%). W efekcie zadłużenie zagraniczne wzrosłoby tylko nieznacznie do 116% PKB w 2020 r.

W obu przypadkach relacja zobowi?zań zagranicznych do PKB wci?ż kształtowałaby się na relatywnie niskim poziomie na tle państw regionu. Na koniec 2014 r. wielkość tej relacji wynosiła: 92,5% dla Rumunii, 97,6% dla Litwy, 131,7% dla Czech, 141,4% dla Słowacji, 149,4% dla Słowenii, 156,6% dla Bułgarii, 175,8% dla Łotwy, 183,6% dla Estonii i 322,5% dla Węgier. Zatem sam wzrost zadłużenia zagranicznego nie powinien mieć negatywnego wpływu na ocenę sytuacji finansowej Polski przez inwestorów zagranicznych. Jednakże nierównowaga oszczędności i inwestycji będzie oddziaływała w kierunku znacz?cego obniżenia salda na rachunku obrotów bież?cych. W pierwszym scenariuszu, konieczność korzystania z finansowania zagranicznego przyczyniałaby się do stopniowego podwyższenia ścieżki deficytu na bilansie obrotów bież?cych (od 0,4% PKB w 2017 r. do 4,8% w 2020 r.). W drugim scenariuszu, częściowe zwiększenie krajowej stopy oszczędności pozwoliłoby ograniczyć skalę zmniejszenia salda na rachunku obrotów bież?cych – deficyt podniósłby się do 1,8% w 2020 r.

W pierwszym scenariuszu polska gospodarka byłaby narażona na zjawisko boom-bust. W przypadku silnego spowolnienia aktywności gospodarczej za granic?, wzrostu globalnej awersji do ryzyka i odpływu kapitału z rynków wschodz?cych, doszłoby w Polsce od osłabienia i podwyższenia zmienności kursu złotego oraz wzrostu realnych stóp procentowych. Umiarkowanie wysoki deficyt na rachunku obrotów bież?cych (4,8% PKB) potęgowałby te negatywne efekty. Uważamy, że realizacji drugiego scenariusza nie można wykluczyć, wymagałby on jednak wprowadzenia działań pozwalaj?cych na trwałe zwiększenie stopy oszczędności krajowych, w tym w szczególności oszczędności prywatnych. Bior?c pod uwagę bież?cy stan wiedzy o strategii gospodarczej rz?du, bardziej prawdopodobny jest pierwszy scenariusz. Jednak dopóki rz?d nie przedstawi propozycji skutecznych działań zmierzaj?cych do silnego zwiększenia stopy inwestycji, ogłoszony przez M. Morawieckiego nie stanowi w naszej ocenie przekonuj?cego argumentu na rzecz zmiany naszego średnioterminowego scenariusza przewiduj?cego wzrost gospodarczy na poziomie 2,9% w 2016 r. oraz 3,1% w 2017 r.

***

Credit Agricole Bank Polska S.A. pl.  Orl?t Lwowskich 1, 53-605 Wrocław  www.credit-agricole.pl

Niniejszy materiał został sporz?dzony na podstawie najlepszej wiedzy autorów, z wykorzystaniem informacji pochodz?cych ze sprawdzonych źródeł. Nie może on być wykorzystywany jako rekomendacja do zawierania transakcji. Stawki zawarte w materiale maj? charakter informacyjny. Credit Agricole Bank Polska S.A. nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych komentarzy i opinii.

Jakub BOROWSKI Główny Ekonomista Chief Economist ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 40 e-mail:  jakub.borowski(@)credit-agricole.pl

Jean-Baptiste GIRAUD Dyrektor Pionu Dużych Klientów Korporacyjnych Head of Large Corporate Client Division ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 02 e-mail:jeanbaptiste.giraud(@)credit-agricole.pl

David JULLIARD Dyrektor Pionu Klientów Korporacyjnych Head of Mid Corporate Client Division ul.Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.:+48 22 573 80 82 e-mail:  djulliard(@)credit-agricole.pl