Analizy i badania
Spadająca niepewność gospodarcza pozytywnie wpływa na nastroje dyrektorów finansowych
<p style="text-align: justify;">Optymizm dyrektorów finansowych (CFO) rośnie. Uważają oni, że polska gospodarka będzie kontynuowała stabilny wzrost. Aż 86 proc. menedżerów prognozuje, że wzrost PKB nie przekroczy 3,5 proc., z czego 54 proc. uważa, że przekroczy on 2,5 proc. Aż 80 proc. dyrektorów jest zdania, że mamy do czynienia z niskim lub normalnym poziomem niepewności gospodarczej. Niemniej, istnieje nadal szereg czynników, które stanowią istotne obszary ryzyka dla prowadzenia działalności w roku 2018. Jak wynika z kolejnej edycji międzynarodowego badania dyrektorów finansowych „CFO Survey”, przygotowanego przez firmę doradczą Deloitte, są to: niedobór wykwalifikowanych pracowników, wzrost kosztów operacyjnych i presja cenowa.</p>
>
Poprzednie edycje badania pokazały, że dyrektorzy finansowi wiarygodnie przewiduj? rozwój polskiej gospodarki. Ich wcześniejsze prognozy wzrostu PKB dla Polski na rok 2013 (około 1,5 proc PKB), rok 2014 (około 3 proc.), rok 2015 (około 3 proc.) i rok 2016 (około 3 proc.) sprawdziły się. – Prognozy CFO na rok 2017 na poziomie około 3 proc. wydaj? się na dziś bardzo ostrożnościowe. Należy jednak pamiętać, że duży wpływ na wzrost PKB w ostatnich 12 miesi?cach miał przyrost konsumpcji w kraju, m.in. z Programu 500+. Pytaniem pozostaje czy w drugiej połowie tego roku umożliwi on równie dynamiczny wzrost PKB jak w pierwszej połowie – Krzysztof Pniewski, Partner, Lider Programu CFO w Polsce.
Optymizm CFO rośnie
Obecna edycja badania, która była przeprowadzona od września do października tego roku, pokazała, że poziom optymizmu netto (różnica osób wskazuj?cych na poprawę sytuacji ekonomicznej i odsetek mówi?cych o jej pogorszeniu) wśród dyrektorów finansowych w Polsce znacz?co rośnie. Obecnie wynosi on 26 proc., podczas gdy pół roku wcześniej było to 17 proc. Oznacza to, że liczba firm, które wierz?, że ich perspektywy ekonomiczne w roku 2018 będ? lepsze niż w roku 2017 jest większa niż tych, którzy myśl? odwrotnie. Historycznie zmiana tego optymizmu była prognostykiem zmiany dynamiki wzrostu PKB. Poprawa nastrojów nast?piła w całej Europie, poza Wielk? Brytani?. Średnia dla wszystkich badanych krajów wyniosła 32 proc. Najwyższy poziom optymizmu netto w Europie wykazuj? sektory TMT, usług finansowych i profesjonalnych. Z kolei najniższy poziom notuj? budownictwo i sektor publiczny.
Zdaniem dyrektorów finansowych w roku 2018 Polska będzie kontynuowała stabilny wzrost PKB na poziomie około 3 proc. Aż 86 proc. dyrektorów przewiduje wzrost nie większy niż 3,5 proc. To mniej niż 3,8 proc. wzrostu, który zawarto w założeniach Budżetu Państwa. W tej grupie aż 54 proc. uważa, że wzrost ten przekroczy 2,5 proc. Największa grupa (40 proc.) wskazuje jednak na wzrost w przedziale 2,5- 3,5 proc. Aż 57 proc. CFO w 2018 roku oczekuje inflacji powyżej 2 proc. Dyrektorzy zakładaj? więc istotny impuls inflacyjny, który mógłby być efektem wzrostu kosztów płac wynikaj?cych z rosn?cych braków wykwalifikowanej kadry, podniesienia płacy minimalnej, obci?żeń Funduszu Ubezpieczeń Społecznych czy też programu 500+. Zdaniem dyrektorów finansowych w roku 2018 w Polsce będziemy mieli do czynienia z nieco słabszym kursem walutowym (4,1-4,3 PLN/ EUR) i dalszym spadkiem niskiego poziomu bezrobocia (45 proc. ankietowanych).
Niepewność gospodarcza coraz niższa
W Polsce istotnie zmalało poczucie niepewności gospodarczej. Jej poziom w drugiej połowie roku 2017 gwałtownie spadł, wracaj?c do poziomu z przełomu lat 2014-15. Aż 80 proc. CFO uważa, że mamy do czynienia z niskim lub normalnym poziomem niepewności. Zaledwie 20 proc. uważa, że jest on wysoki – to spadek o 51 pp. w stosunku do badania sprzed pół roku. Ocena poziomu niepewności zmieniła się również w Europie, ale nie aż tak mocno jak w Polsce. Wśród 19 krajów Europy średnio 52 proc. CFO odczuwało wysoki poziom niepewności. Jest to 9 pp. mniej niż pół roku temu. Branże o najwyższym poczuciu niepewności gospodarczej to dobra konsumpcyjne, usługi finansowe, budownictwo i produkcja.
Najsłabiej niepewność odczuwana jest w sektorze publicznym. W strefie Euro poziom poczucia niepewności zmalał aż o 12 pp. Warto zaznaczyć, że polscy CFO s? bardziej przyzwyczajeni do niepewności i inaczej oceniaj? jej poziom niż zachodni koledzy. – Najnowsze wyniki badania wskazuj? na nowe czynniki ryzyka, które będ? spędzać sen z oczu dyrektorów finansowych w roku 2018.
Największym z nich będzie dostępność wykwalifikowanej kadry, na któr? wskazała połowa badanych, o 18 pp. więcej niż pół roku wcześniej. Przedsiębiorcy obawiaj? się również wzrostu kosztów operacyjnych, który może wynikać ze wzrostu kosztów pracowniczych – mówi Krzysztof Pniewski. Na obawę braku wykwalifikowanych pracowników składa się kilka czynników, w tym zmiana płacy minimalnej, wzrost podatków czy efekt programu 500+. Presja na obniżkę cen jest bardzo wysoka (31 proc.). Ankietowani wymieniaj? również zmienne prawo gospodarcze (28 proc.), choć w porównaniu z edycj? badania sprzed pół roku ich liczba spadła o 25 pp.
Koszty prowadzenia działalności rosn?
Zdecydowana większość dyrektorów uważa, że w wyniku zmian regulacji, jak i zmian na rynku pracy wzrosn? koszty działalności (koszty siły roboczej, koszty operacyjne, transportu, wykorzystania nieruchomości) oraz koszty środowiska biznesowego (koszty finansowania, kapitału, ale także podatki CIT i VAT).
Obecna edycja badania wskazuje również na lekko rosn?cy apetyt na ryzyko, który wynosi obecnie 34 proc., czyli o 5 pp. więcej niż pół roku wcześniej. Kluczowymi strategiami będzie wzrost organiczny (62 proc. firm) oraz wprowadzanie nowych produktów (44 proc.). W odpowiedzi na wzrost kosztów operacyjnych w gospodarce co trzecia firma będzie jednak nastawiała się na redukcję kosztów bezpośrednich i pośrednich. W niektórych przypadkach takie inicjatywy oznaczać mog? również restrukturyzację. Inwestycje i działalność B-R bardzo rzadko stanowić będ? kluczow? strategię firmy.
Aż 70 proc. przedsiębiorstw w Polsce planuje w roku 2018 wzrost przychodów, a 53 proc. również wzrost marż. Mniej niż 15 proc. zakłada niewielki spadek w przychodach lub rentowności. – To bardzo dobry sygnał wskazuj?cy, że przedsiębiorstwa w Polsce s? coraz silniejsze i stabilne finansowo. Rok 2018 będzie kolejnym rokiem wzrostu inwestycji. 49 proc. przedsiębiorstw planuje ich wzrost w porównaniu do 53 proc. pół roku temu i 50 proc. rok temu – mówi Krzysztof Pniewski.
Kredyt bankowy jest niezmiennie najatrakcyjniejszym zewnętrznym źródłem finansowania. Ł?cznie 60 proc. badanych oceniło tę formę finansowania jako atrakcyjn? (67 proc. pół roku temu). Następne w kolejności to finansowanie wewnętrzne (63 proc. w porównaniu do 58 proc. pół roku temu). Obligacje i emisja akcji s? stosunkowo najmniej atrakcyjnymi źródłami finansowania.
CFO w erze cyfryzacji
Coraz większa część biznesu na świecie prowadzona jest poprzez sieć i świat cyfrowy. Do tej rzeczywistości przenosz? się konsumenci, producenci i ich dostawcy. Inwestorzy wyżej wyceniaj? firmy odnosz?ce sukces biznesowy z wykorzystaniem technologii cyfrowych.
Badanie Deloitte CFO Survey wskazuje, że aż 60 proc. dyrektorów finansowych w Polsce aktywnie kreuje strategię firmy w zakresie działania w świecie cyfrowym, a dalszych 20 proc. uczestniczy w jej dyskusji i niezależnej weryfikacji w gronie zarz?du.
Niemniej jednak aż 88 proc. CFO uważa, że ich piony finansów będ? się musiały istotnie zmienić, aby efektywnie wspierać piony biznesowe w świecie cyfrowym. Te głębokie zmiany będ? niezbędne w obszarach cyfryzacji i automatyzacji procesów, jak np. przy wykorzystaniu robotów (50 proc.), bardziej zaawansowanej analityki biznesu, np. analizy big data (44 proc.), jak również wdrożenia nowych metod kontrolingu - procesów biznesowych (42 proc.) i nowych, cyfrowych modeli biznesu (29 proc.). Priorytetem działania większości polskich firm na najbliższe lata będzie wykorzystanie nowych narzędzi automatyzacji i zwiększenie kompetencji pracowników w zakresie automatyzacji procesów. W tym zakresie polskie firmy s? podobnie zaawansowane w innowacyjnym stosowaniu nowych technologii jak koledzy w krajach zachodnich. Jest to jednak dopiero pierwszy etap transformacji cyfrowej w finansach. Polskie firmy będ? musiały większy nacisk położyć na integrację informacji i rozwój zaawansowanej analityki biznesowej (z wykorzystaniem big data, social media, mobile), aby móc efektywnie konkurować w świecie cyfrowym. Połowa naszych CFO nie czuje się dobrze przygotowana do efektywnego działania w cyfrowym wymiarze biznesu.
O badaniu „Deloitte CFO Survey”:
Deloitte CFO Survey to badanie opinii dyrektorów finansowych (CFO) największych firm w Europie. W tej edycji przebadano blisko 1600 osób. Raport Deloitte European CFO Survey przedstawia wyniki badania przeprowadzonego przez firmy członkowskie Deloitte w 19 krajach: Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Francji, Grecji, Niemczech, Irlandii, we Włoszech, w Holandii, Norwegii, Polsce, Portugalii, Rosji, Hiszpanii, Szwecji, Szwajcarii, Turcji i Wielkiej Brytanii.