Analizy i badania

Odpowiedzialność menadżerów za naruszenie prawa antymonopolowego

<p style="text-align: justify;">Ustawą z dnia 10 czerwca 2014 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawy – kodek postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r., poz. 945), która weszła w życie 18 stycznia 2015 r. („Nowelizacja”), osobista, finansowa odpowiedzialność osób zarządzających przedsiębiorstwem za naruszenia przepisów prawa konkurencji uległa istotnemu rozszerzeniu.</p>

>

Do w/w ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z dnia 16 lutego 2007 r. (Dz.U.2015.184 j.t z późn. zm.) - „Ustawa” wprowadzono szereg przepisów merytorycznych i proceduralnych zaostrzaj?cych podejście UOKiK wobec kadry zarz?dzaj?cej. Dodany Nowelizacj? art. 6a Ustawy przewiduje, że w przypadku stwierdzenia naruszenia przez przedsiębiorcę zakazów określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1-6 Ustawy lub w art. 101 ust. 1 lit. a-e Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, odpowiedzialności podlega również osoba zarz?dzaj?ca, która w ramach sprawowania swojej funkcji w czasie trwania stwierdzonego naruszenia tych zakazów umyślnie dopuściła przez swoje działanie lub zaniechanie do naruszenia przez tego przedsiębiorcę wymienionych zakazów. Menadżerom grozi sankcja pieniężna do wysokości 2.000.000 zł.

Kto odpowiada

Zgodnie z legaln? definicj?, przez „osobę zarz?dzaj?c?” należy rozumieć kieruj?cego przedsiębiorstwem, w szczególności osobę pełni?c? funkcję kierownicz? lub wchodz?c? w skład organu zarz?dzaj?cego przedsiębiorcy. Zakres tego pojęcia należałoby zatem zasadniczo zawężać do tych osób, które nie tylko pełniły kierownicz? funkcję u danego przedsiębiorcy, ale zarazem miały faktyczny (realny) wpływ na jego zachowania rynkowe. Obejmować on będzie przeważnie osoby, które wchodz? w skład "kierownictwa najwyższego szczebla" (w praktyce najczęściej członków zarz?du przedsiębiorcy). U przedsiębiorców, u których (z racji formy organizacyjno-prawnej spółki) nie ma zarz?du, taki status przypisać należy wspólnikom uprawnionym do prowadzenia spraw spółki, które zarazem faktycznie decyduj? (współdecyduj?) o jej zachowaniach rynkowych. Warto jednak podkreślić, że Ustawodawca używaj?c zwrotu „w szczególności” otworzył możliwość zastosowania tej definicji w mniej oczywistych przypadkach. Wydaje się, że zakres tego pojęcia obejmuje również osoby kieruj?ce wydzielon? części? przedsiębiorstwa. Nie można zupełnie wykluczyć, że do odpowiedzialności na tej podstawie zostan? poci?gnięte również osoby nie pełni?ce formalnie żadnej funkcji w przedsiębiorstwie, ale posiadaj?ce jednak faktyczny wpływ na jego zachowania rynkowe.

Przesłanki odpowiedzialności

  • Przesłank? ogóln? (wstępn?) jest naruszenie przez danego przedsiębiorcę któregokolwiek z zakazów określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1-6 Ustawy lub w art. 101 ust. 1 lit. a-e Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Dotyczy to zatem wszystkich stypizowanych w Ustawie porozumień ograniczaj?cych konkurencję, z wył?czeniem zmów przetargowych. Należy założyć, że UOKiK będzie szczególnie zainteresowany udziałem osób zarz?dzaj?cych w decyzjach dotycz?cych najpoważniejszych naruszeń (karteli cenowych, kontyngentowych lub podziałowych).
  • Osoba zarz?dzaj?ca staje się współodpowiedzialna za w/w naruszenie jakkolwiek odpowiedzialność jest niejako wtórna w stosunku do (zasadniczej) odpowiedzialności (zatem ci?ż?cej na samym przedsiębiorcy), a zarazem zależna od tej drugiej. Dodatkowo aby poci?gn?ć menadżera do odpowiedzialności przedsiębiorca musi zostać obci?żony przez UOKiK kar? pieniężn?.
  • Przesłanka dopuszczenia do naruszenia przez przedsiębiorcę odpowiednich zakazów: zwrot "dopuszczenie" obejmuje wszelkie formy zachowań danej osoby, które doprowadziły (sprzyjały) czy też ułatwiły (w tym nie przeszkodziły) danemu przedsiębiorcy w naruszeniu wzmiankowanego zakazu. Bez znaczenia jest, czy wspomniane dopuszczenie było następstwem działania, czy też zaniechania określonej osoby.
  • Aspekt czasowy: aby podlegać odpowiedzialności, osoba zarz?dzaj?ca winna dopuścić do naruszenia (w w/w znaczeniu), "w ramach sprawowania swojej funkcji w czasie trwania stwierdzonego naruszenia tego zakazu". Odpowiedzialność na tej podstawie jest zatem niezależna od tego, czy w okresie jej egzekwowania (w tym zwłaszcza nakładania kary) określona osoba nadal pełni funkcję "osoby zarz?dzaj?cej" w danym przedsiębiorcy. Odpowiedzialność ta nie wygasa w dacie rozwi?zania stosunku prawnego ł?cz?cego osobę zarz?dzaj?c? z danym przedsiębiorc?. Odpowiedzialność osób zarz?dzaj?cych nie ma mocy wstecznej.
  • Obowi?zuje od dnia wejścia w życie nowelizacji Ustawy czyli od dnia 18 stycznia 2015 r. Możliwość przypisania danej osobie winy, co powinien udowodnić Prezes UOKiK.

Wył?czenia odpowiedzialności

Przedstawiony powyżej katalog przesłanek pozytywnych warunkuj?cych odpowiedzialność menadżerów ma swój drugi biegun. Osoba zarz?dzaj?ca nie powinna zostać poci?gnięta do odpowiedzialności w następuj?cych sytuacjach:

  • w braku stwierdzenia naruszenia zakazu porozumień ograniczaj?cych konkurencję przez przedsiębiorcę,
  • w przypadku stwierdzenia naruszenia zakazu porozumień ograniczaj?cych konkurencję przez przedsiębiorcę – w braku kary pieniężnej nałożonej na przedsiębiorcę,
  • jeżeli w czasie trwania stwierdzonego (decyzj? Prezesa Urzędu) naruszenia zakazu nie pełniła funkcji kierowniczych u danego przedsiębiorcy (spółki) i nie miała wpływu decyzyjnego na innej podstawie,
  • jeżeli - w zależności od okoliczności – nie miała żadnego wpływu na fakt naruszenia, a najlepiej również żadnej wiedzy na ten temat,
  • jeżeli nie można przypisać jej winy,
  • wydania wobec przedsiębiorcy decyzji stwierdzaj?cej odpowiednie naruszenie przed dniem 18 stycznia 2015 r.,
  • w przypadku postępowań wszczętych przed dniem 18 stycznia 2015 r. choćby decyzja została wydana w tym dniu lub później.

Przedsiębiorcom oraz ich osobom zarz?dzaj?cym poszukuj?cym ochrony przed wzmiankowan? odpowiedzialność należy zarekomendować możliwie pełne wdrożenie programu antitrust compliance (zgodności z prawem konkurencji). W kontekście obecnego lub historycznego stanu rzeczy zalecamy ocenę ryzyka poprzez przeprowadzenie gruntownego przegl?du i rewizji stosowanych procedur podejmowania decyzji oraz zawierania i wykonywania kontraktów (a także analizę ich treści). Zwracamy bowiem uwagę na przesłanki winy i wpływu na naruszenie jako kluczowe elementy dla oceny indywidualnego naruszenia przez UOKiK, w tym przez pryzmat struktur zarz?dczych. Profesjonalny raport z audyty powinien zawierać również zaprezentowanie optymalnych (w tym przewidzianych Ustaw?) środków zaradczych, w szczególności maj?cych na celu ograniczenie ryzyk zwi?zanych z naruszeniem prawa konkurencji, zapobieżenie im na przyszłość oraz ograniczenie finansowego ciężaru ewentualnych sankcji.

Specjaliści SSW z przyjemności? pomog? Państwu w powyższym temacie. Zachęcamy do kontaktu z:

Jakub Jędrzejewski
Counsel, Radca Prawny
Jakub.Jedrzejewski@ssw.pl   

***

Kancelaria Prawna
SSW Spaczyński, Szczepaniak i Wspólnicy sp. k.
Biuro w Warszawie
Rondo ONZ 1
XII piętro
00-124 Warszawa
T: +48 22 544 87 00
F: +48 22 544 87 01
warszawa@ssw.pl

Biuro w Poznaniu
ul. Mielżyńskiego 14
Okr?glak, VII piętro
61-725 Poznań
T: +48 61 625 16 00
F: +48 61 625 16 01
poznan@ssw.pl
www.ssw.pl

Share this page Share on FacebookShare on TwitterShare on Linkedin
Close

Zaloguj się do Strefy Członkowskiej!