Analizy i badania

Newsletter podatkowy – 27 marca 2019

Zmiany w ustawie o wymianie informacji podatkowych – projekt w Senacie RP. W Sejmie RP posłowie zakończyli w dniu 15 marca 2019 r. pracę nad projektem zmiany przepisów w ustawie z dnia z dnia 9 marca 2017 r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami (Dz. U. poz. 648 z późn. zm.) oraz niektórych innych ustaw. Ustawa trafiła do Senatu RP, który po wniesieniu poprawek skierował projekt do sejmowej Komisji Finansów Publicznych.

Projekt przewiduje m.in. następujące zmiany:

• umożliwienie Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej zawieranie z organami innych państw porozumień ws. aktywnego uczestnictwa przedstawicieli delegowanych przez nie osób w kontrolach i postępowaniach podatkowych wraz z prawem do zadawania pytań świadkowi lub stronie;
• wprowadzenie ograniczenia zasady prawdy obiektywnej w stosunku do wniosków zagranicznych organów podatkowych – polskie organy będą zobowiązane do wskazania konkretnych informacji zaznaczonych we wniosku bez potrzeby przeprowadzania czasochłonnego i wszechstronnego postępowania dowodowego;
• umożliwienie wsparcia zagranicznego organu podatkowego prowadzącego postępowanie w uzyskaniu zeznań świadka przebywającego w Polsce poprzez przeprowadzenie dowodu z jego zeznań na terytorium Polski;
• ujednolicenie definicji “trustu” dla celów jej skuteczniejszego stosowania na gruncie innych ustaw;
• ustalenie katalogu państw biorących udział w raportowaniu informacji podatkowych;
• wprowadzenie do oświadczeń o rezydencji podatkowej pouczenia o odpowiedzialności za złożenie fałszywej treści;
• zobowiązanie podmiotu wnioskującego o wydanie interpretacji indywidualnej prawa podatkowego do wskazania dodatkowych danych identyfikacyjnych, dotyczących firm i osób fizycznych, mogących choćby potencjalnie być beneficjentami korzyści wynikających z wniosku.

Część zmian przedstawionych w nowelizacji może budzić wątpliwości, co do ich zgodności z Konstytucją RP oraz innymi powszechnie obowiązującymi przepisami prawa. Z pewnością nowelizacja umożliwia polskim organom podatkowym skorzystanie z dodatkowych narzędzi oraz środków przymusu, które dopiero zastosowane w praktyce pozwolą ocenić ich uciążliwość dla podatników.

Orzeczenia sądów administracyjnych

Umowy zawarte z najemcami nie przesądzają o istnieniu ZCP – wyrok NSA z 28 stycznia 2019 r., (sygn. I FSK 293/17)

W 28 stycznia 2019 r. Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok potwierdzający, iż przeniesienie na nabywcę wraz z nieruchomością umów najmu nie stanowi transakcji zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Powyższe rozstrzygnięcie dotyczy kontroli oraz postępowania podatkowego wszczętego u podatnika, który dokonał zakupu prawa użytkowania wieczystego działek oraz prawa własności budynku wraz z budowlami położonymi na gruncie. W ocenie organu przedmiotem analizowanej transakcji nie były poszczególne składniki majątkowe, a jego zorganizowany zespół stanowiący część przedsiębiorstwa zbywającego (kompleks handlowo-usługowy). Zdaniem fiskusa, kupujący zakupił część funkcjonującego biznesu, który w oparciu o przenoszone składniki mógł nadal być kontynuowany. W konsekwencji, podatnikowi odmówiono prawa do odliczenia naliczonego podatku VAT.

Co ciekawe, przed dokonaniem transakcji kupujący wystąpił z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego w opisanym powyżej zdarzeniu przyszłym. Organ podatkowy uznał wówczas, że opisany we wniosku przedmiot sprzedaży nie stanowi zorganizowanej części przedsiębiorstwa. W toku kontroli podatkowej dostrzeżono jednak pewne nieścisłości warunkujące, zdaniem organu, odmienną ocenę zaistniałej sytuacji. Ponadto, fiskus podniósł, że dla podatkowych konsekwencji transakcji miały znaczenie powiązania kapitałowe oraz osobowe stron umowy.

Kupujący złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę na wydaną interpretację indywidualną, która została oddalona. Sąd I instancji potwierdził stanowisko organu podatkowego oraz odmówił podatnikowi ochrony wynikającej z interpretacji z uwagi na rozbieżności zaistniałe pomiędzy rzeczywistym stanem faktycznym a opisem zdarzenia przyszłego z wniosku.

Skargę kasacyjną uwzględnił jednak Naczelny Sąd Administracyjny. W uzasadnieniu wskazał, że przedmiot transakcji nie wykazywał niektórych cech konstytuujących zorganizowaną część przedsiębiorstwa, min. brak ich wyodrębnienia organizacyjnego, finansowego oraz funkcjonalnego. O przyjętej przez podatnika klasyfikacji nie przesądzał brak regulaminu organizacyjnego korzystania z budynku oraz umowy najmu zawarte z najemcami. Znaczenia nie miała również okoliczność powiązania stron umowy oraz lokalizacja ich siedzib pod tym samym adresem. Co warte podkreślenia, zdaniem NSA oceny prawno-podatkowej dotyczącej przedmiotu transakcji należy dokonywać na moment jej dokonania.

Powyższe orzeczenie NSA wpisuje się w korzystną dla podatników linię orzeczniczą sądów administracyjnych wskazujących na zawężającą wykładnię pojęcia “zorganizowana część przedsiębiorstwa”. Jak wynika z powyższego wyroku, powstała w ostatnich latach duża liczba sporów z organami podatkowymi na gruncie transakcji nieruchomościowych, nie została zatrzymana. Z pomocą podatnikom miały przyjść wydane w dniu 11 grudnia 2018 r. objaśnienia podatkowe Ministra Finansów. Ze względu na krótki okres ich funkcjonowania jest jeszcze zdecydowanie za wcześnie by ocenić czy rzeczywiście spowodują, że transakcje nieruchomościowe będą, z podatkowego punktu widzenia, bardziej bezpieczne dla inwestorów.

Niższa podstawa w podatku od aktywów – wyrok NSA z 29 stycznia 2019 r. (sygn. II FSK 3243/18, 3087/18)

W wyrokach z dnia 29 stycznia 2019 r., Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt II FSK 3243/18, 3087/18) dokonał precedensowego rozstrzygnięcia dotyczącego podstawy opodatkowania podatkiem od niektórych instytucji finansowych (tzw. podatek od aktywów).

W stanach faktycznych będących przedmiotem rozstrzygnięcia, z wnioskami o wydanie interpretacji indywidualnych wystąpiły zakłady ubezpieczeń. Wątpliwości wnioskodawców wzbudził przepis ustawy nakazujący zastosowanie kwoty wolnej od podatku (2 mln złotych) do wszystkich podmiotów zależnych lub współzależnych w sposób pośredni lub bezpośredni od jednego podmiotu lub grupy podmiotów.

Ustawa o podatku od aktywów nie zawiera definicji podmiotów zależnych lub współzależnych. Na gruncie analizowanych spraw niejasne było zatem, jak należy traktować podmioty ze sobą powiązane (kapitałowo lub osobowo), ale nie spełniające kryteriów dla bycia zależnym lub współzależnym. Taka sytuacja może nastąpić na przykład, gdy dwa krajowe zakłady ubezpieczeń będą miały tego samego zagranicznego udziałowca.

W analizowanych sprawach zastosowanie znalazła wydana 3 marca 2016 r. interpretacja ogólna Ministra Finansów, która odwołuje się do definicji wskazanych w ustawie o rachunkowości. Z kolei, definicje ujęte w ustawie o rachunkowości, np. jednostki dominującej, nie obejmują przedsiębiorców zagranicznych. W rezultacie wydawane dotychczas interpretacje indywidualne w podobnych stanach faktycznych wskazywały, że suma aktywów zagranicznego przedsiębiorcy, pomimo braku statusu podmiotu zależnego lub współzależnego, powinna zostać ujęta w zbiorczej podstawie opodatkowania podatkiem od aktywów. Organy podatkowe uznały zatem za właściwe odwoływanie się do definicji zawartych w innych aktach prawnych.

W rozpatrywanych sprawach NSA wskazał, że organy podatkowe nie mogą interpretować przepisów ustawy o podatku od aktywów oraz ustawy o rachunkowości rozszerzająco. Innymi słowy, jeżeli spółka zagraniczna nie spełnia definicji podmiotu zależnego lub współzależnego, to suma jej aktywów nie może być uwzględniona w zbiorczej podstawie opodatkowania podatkiem od aktywów. Przepisy ustaw podatkowych interpretować bowiem należy ściśle, a zastosowanie pozaustawowych kryteriów jest sprzeczne z art. 217 Konstytucji RP.

Zapadłe wyroki NSA mogą być dla wielu zakładów ubezpieczeń, jak również banków oraz pozostałych instytucji finansowych zobowiązanych do uiszczenia podatku, pewną wskazówką co do zweryfikowania swoich rozliczeń w podatku od aktywów. Zapłacony nienależnie podatek jest bowiem możliwy do odzyskania po złożeniu wniosku o stwierdzenie i zwrot nadpłaty. Pomimo, że wyroki NSA nie stanowią źródła prawa i są wiążące jedynie w indywidualnych sprawach, być może takie rozwiązanie warto rozważyć.

Interpretacje organów podatkowych

Zakup wierzytelności jest opodatkowany VAT – interpretacja indywidualna DKIS z 23 stycznia 2019 r. (sygn. 0112-KDIL1-3.4012.741.2018.1.PR)

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał w dniu 23 stycznia 2019 r. interpretację indywidualną dotyczącą opodatkowania VAT nabycia wierzytelności.

Z wnioskiem o wydanie interpretacji wystąpił polski podatnik, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny prowadzący działalność w zakresie produkcji szklanych pojemników. W opisie zdarzenia przyszłego Wnioskodawca wskazał, że celem uzyskania finansowania zamierza sprzedawać własne wierzytelności handlowe. Transakcje mają być dokonywane ze spółką zagraniczna, niezarejestrowaną dla celów VAT w Polsce oraz nieposiadającą w Polsce zakładu lub innego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

We wniosku podatnik wniósł o potwierdzenie swojego stanowiska co do zwolnienia transakcji z VAT jako usługi finansowej, tj. udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych albo usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzania kredytami lub pożyczkami pieniężnymi. Ponadto, wskazano w nim, że co do zasady wierzytelności te będą bezsporne, nieprzeterminowane oraz nie będą podlegały potrąceniu. Wierzytelności będą natomiast sprzedawane po cenie nominalnej pomniejszonej o dyskonto oraz ich cena nie będzie obejmować podatku VAT. Miejsce spełnienia świadczenia pieniężnego z tytułu wierzytelności należnych Spółce przed jej zbyciem na rzecz nabywcy znajdowało się w Polsce.

W pytaniu zadanym Dyrektorowi KIS podatnik wniósł o potwierdzenie, że wskazaną w opisie zdarzenia przyszłego transakcję należy uznać za świadczenie usług opodatkowane VAT oraz jednocześnie z VAT zwolnioną.

Dyrektor KIS w wydanej interpretacji potwierdził stanowisko wnioskodawcy w zakresie uznania transakcji na opodatkowane VAT świadczenie usług. Nie zgodził się jednak, że usługa ta będzie podlegała zwolnieniu z opodatkowania VAT jako usługa finansowa, wyjaśnił bowiem iż analizowana transakcja nie posiada cech pożyczki lub kredytu zwolnionych z VAT. Zdaniem organu podatkowego analizowana usługa stanowi transakcję mającą za cel windykację należności wyłączonej ze zwolnienia z opodatkowania VAT.

Sprzedaż udziałów przez spółkę holdingową podlega VAT – interpretacja indywidualna DKIS z 23 stycznia 2019 r. (sygn. 0114-KDIP1-1.4012.688.2018.2.RR)

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał w dniu 23 stycznia 2019 r. interpretację indywidualną dotyczącą opodatkowania VAT sprzedaży udziałów w spółce zależnej przez spółkę holdingową.

Z wnioskiem o wydanie interpretacji wystąpiła spółka zrzeszona wraz z innymi polskimi oraz zagranicznymi podmiotami w grupie prowadzącej działalność w obszarze wytwarzania energii z konwencjonalnych i odnawialnych źródeł oraz dystrybucji i obrotu energią elektryczną. Wnioskodawca pełnił w grupie funkcję centrum usług wspólnych i będąc zarejestrowanym, jako podatnik VAT czynny świadczył na rzecz spółek zależnych usługi opodatkowane VAT, min. usługi doradcze w zakresie rozwoju biznesu, usługi księgowe, usługi kadrowo-płacowe, usługi wsparcia. Ponadto, spółka świadczyła typowe dla holdingów usługi udzielania pożyczek, poręczeń i gwarancji. Przedmiotem działalności spółki nie była natomiast sprzedaż i nabywanie udziałów spółek należących do grupy.

Z opisu zdarzenia przyszłego wynikało również, że spółka zamierza sprzedać 100% udziałów w spółce zależnej oraz pozostałe udziały (z posiadanych wcześniej 100%) w niektórych z podległych jej spółek, których część zbyła już wcześniej. Spółka wniosła do Dyrektora KIS o potwierdzenie, że planowane transakcje nie będą podlegały opodatkowaniu VAT, alternatywnie iż będą zwolnione z VAT jako świadczenie usług pomocniczych nieuwzględnianych w wyliczeniu proporcji sprzedaży o której mowa w art. 90 ust. 1 ustawy o VAT.

Dyrektor KIS uznał stanowisko wnioskodawcy za częściowo prawidłowe. W uzasadnieniu podkreślił status wnioskodawcy jako podatnika świadczącego na rzecz spółek zależnych usługi opodatkowane VAT. W konsekwencji, zdaniem organu podatkowego, działalność wnioskodawcy wykraczała poza uprawnienia właścicielskie. Jednocześnie, Dyrektor KIS podzielił stanowisko wnioskodawcy w odniesieniu do zwolnienia sprzedaży udziałów z VAT, nie zgodził się natomiast, że usługi świadczone na rzecz spółek zależnych należy zakwalifikować jako usługi pomocnicze. W konsekwencji, w ocenie Dyrektora KIS wnioskodawca będzie zobowiązany do wyliczenia proporcji sprzedaży zgodnie z ustawą o VAT.

Powyższa interpretacja indywidualna jest sprzeczna z dotychczasową linią interpretacyjną organów podatkowych, które potwierdzały brak opodatkowania VAT dla sprzedaży przez spółki holdingowe 100% udziałów w spółkach zależnych (tak np. Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 31 lipca 2017 r., 0111-KDIB3-2.4012.248.2017.1.SR oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 17 marca 2016 r., IBPP2/4512-1111/15/KO). Wyłączenie z opodatkowania VAT powinno zatem zostać zastosowane niezależnie od okoliczności świadczenia usług podlegających VAT na rzecz spółek zależnych. Powyższe ustalenia znajdują również potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Koszty podatkowe związane z leasingiem samochodu – interpretacja indywidualna DKIS z 11 lutego 2019 r. (sygn. 0115-KDIT3.4011.545.2018.2.MR)

W dniu 11 lutego 2019 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał interpretację indywidualną dotyczącą rozliczenia w kosztach uzyskania przychodów wydatków związanych z eksploatacją samochodu osobowego.

Od 1 stycznia 2019 r. obowiązują nowe przepisy ograniczające zaliczanie do kosztów podatkowych niektórych wydatków związanych z eksploatacją samochodów osobowych.

Z wnioskiem o interpretację wystąpił wspólnik spółki cywilnej świadczącej usługi doradztwa podatkowego. W opisie zdarzenia przyszłego wskazał on, że po 1 stycznia 2019 r. zamierza dokonać nabycia samochodu osobowego, który będzie eksploatowany również dla celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Zakup zostanie sfinansowany kredytem, bądź umową leasingu. Podatnik wniósł o potwierdzenie czy w kosztach podatkowych będzie mógł rozliczyć w pełnej wysokości odsetki od kredytu lub część odsetkową raty leasingu oraz ubezpieczenie OC i AC.

Zdaniem Dyrektora KIS wnioskodawca będzie uprawniony do rozliczenia następujących wydatków w kosztach podatkowych (z zastrzeżeniem ograniczenia do proporcji wynikającej z udziału w zyskach spółki):

1. 100% odsetek od kredytu,
2. 100 % wydatków poniesionych na część odsetkową leasingu,
3. rat kapitałowych leasingu w wysokości nie przekraczającej ich części ustalonej w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy,
4. 100 % wydatków na ubezpieczenie OC,
5. wydatków na ubezpieczenie AC, w wysokości nie przekraczającej ich część ustalonej w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia.

Analizowane w powyższej interpretacji indywidualnej przepisy budzą wiele wątpliwości. Niejasności te nie zostały dostatecznie wyjaśnione przez ustawodawcę, który wciąż zwleka z wydaniem objaśnień podatkowych, które mogłyby stanowić dla podatników oraz organów podatkowych odpowiednią wskazówkę interpretacyjną. W konsekwencji, do dnia dzisiejszego podatnicy nie mają pewności czy rozliczenia ich wydatków na eksploatację samochodów służbowych zostały dokonane prawidłowo.