Znak towarowy i firma – różnice i podobieństwa

Znak towarowy

Oznaczenie, które da się przedstawić w  formie graficznej, użyte na  towarze i  pozwalaj?ce zidentyfikować towar konkretnego przedsiębiorcy – to znak towarowy. Może być nim wyraz, grafika, forma przestrzenna, a  także melodia lub sygnał dźwiękowy. Jest to niezwykle istotny w  komunikacji pomiędzy przedsiębiorcami i  konsumentami instrument współczesnej gospodarki. W  języku potocznym zwany jest bardzo często mark?.

Pierwotn? funkcj? znaku towarowego jest odróżnianie towarów pochodz?cych z  jednego przedsiębiorstwa od  towarów pochodz?cych z  innych przedsiębiorstw. Regulacje prawa znaków towarowych zmierzaj? do  uniknięcia sytuacji, w  której konsumenci zostan? wprowadzeni w  bł?d, uznaj?c z  powodu identyczności lub bliskiego podobieństwa, że dany towar pochodzi z  przedsiębiorstwa X, gdy w  rzeczywistości pochodzi od  przedsiębiorstwa Y. Maj? też zapobiec sytuacji, gdy oznaczenia same w  sobie nie wprowadzaj? w  bł?d, ale jednak wywołuj? wrażenie, że przedsiębiorstwa s? ze  sob? powi?zane, podczas gdy taka więź między nimi nie zachodzi. W  konsekwencji znak towarowy, który jest w  kolizji z  prawami osobistymi lub maj?tkowymi osoby trzeciej, np. prawem do  firmy, na  wniosek tej osoby powinien zostać unieważniony, bo może prowadzić do  takiej konfuzji.

Konsumenci, stykaj?c się ze  znanym już sobie znakiem towarowym, automatycznie przywołuj? w  swojej świadomości wyobrażenie o  jakości i  właściwościach towaru nim opatrzonego. Wyobrażenie to jest wywołane wcześniejszymi doświadczeniami zwi?zanymi z  towarami opatrzonymi tym znakiem. W  ten oto sposób, używaj?c przez lata znaku towarowego dla swoich produktów, przyzwyczajaj?c konsumentów do  tego znaku i  produktów nim opatrzonych, można zbudować rozpoznawaln? markę o  wysokiej zdolności odróżniaj?cej i  wysokiej atrakcyjności. Wartość takiego znaku towarowego może wówczas stanowić kluczowy składnik przedsiębiorstwa.

Rejestr znaków towarowych chronionych na  terytorium Polski prowadz? Urz?d Patentowy RP dla znaków krajowych, Biuro Światowej Organizacji Własności Intelektualnej dla znaków międzynarodowych oraz Urz?d Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej dla unijnych znaków towarowych. Prawo do  znaku towarowego, jeżeli zostanie on już zarejestrowany, powstaje z  chwil? jego zgłoszenia.

Firma

Firma to nic innego jak oznaczenie, pod którym przedsiębiorca prowadzi sw? działalność. Szerzej o  firmie i  o tym, jakim zasadom i  ograniczeniom podlega, pisaliśmy w  artykule „Jak wybrać nazwę spółki, by nie narazić się na  kłopoty”.

W tym miejscu warto jedynie podkreślić, że firma nie może wprowadzać w  bł?d i  należy od  niej odróżnić nazwę przedsiębiorstwa. Jeden przedsiębiorca może bowiem mieć tylko jedn? firmę, ale może prowadzić kilka przedsiębiorstw pod różnymi nazwami.

Nie ma jednego spisu firm. W  przypadku osób fizycznych ich firmy widniej? w  Centralnej Ewidencji i  Informacji o  Działalności Gospodarczej (CEIDG), w  przypadku osób prawnych i  jednostek organizacyjnych ich firmy s? ujawnione w  rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru S?dowego. O  ile nie jest w?tpliwe to, że ochrony prawa do  firmy można domagać się od  chwili jego powstania, o  tyle kwestia powstania prawa do  firmy nie jest już taka jednoznaczna. Doktryna stoi jednak w  zdecydowanej większości na  stanowisku, że prawo do  firmy i  jej ochrony powstaje z  chwil? rozpoczęcia jej używania (może więc powstać jeszcze przed zarejestrowaniem przedsiębiorcy w  CEIDG czy w  rejestrze przedsiębiorców). Przyjmuj?c pogl?d doktryny, w  konsekwencji uznać należy, że zakres ochrony prawa do  firmy jest uzależniony od  rynku, na  jakim jest używana.

Znak towarowy a  firma

Można powiedzieć, że zasadnicza różnica pomiędzy znakiem towarowym a  firm? polega na  tym, że znak towarowy indywidualizuje i  pozwala odróżniać produkty, a  firma przedsiębiorców. Często jednak firma przedsiębiorcy pokrywa się ze  znakiem towarowym zarejestrowanym i  używanym przez tego przedsiębiorcę. Wówczas różnice w  rolach, jakie pełni? te oznaczenia, zacieraj? się. Na  przykład właścicielem słownego znaku towarowego Coca-Cola jest The Coca-Cola Company.

W przypadku kolizji znaku towarowego i  firmy decyduj?ce znaczenie ma czas. Obowi?zuje tu zasada: kto pierwszy, ten lepszy. Służy to uniknięciu ryzyka wprowadzenia konsumentów w  bł?d. Funkcjonuj?ce już na  rynku i  znane konsumentom oznaczenie używane jako firma czy znak towarowy nie powinno być powielane i  wykorzystywane przez innych przedsiębiorców, ponieważ konsumenci mog? pomylić przedsiębiorców b?dź ich produkty.

Co w  sytuacji, gdy znak towarowy jest identyczny z  firm? innego przedsiębiorcy?

Zasadniczo, jeżeli znak towarowy został zarejestrowany wcześniej niż firma, to prawo uzyska właściciel znaku. Jeżeli najpierw została zarejestrowana firma, to uprawniony do  firmy będzie miał prawo do  używania tego oznaczenia.

Potwierdził to także w  wyroku z  5 kwietnia 2017 r. Trybunał Sprawiedliwości UE w  sprawie dotycz?cej unijnego znaku towarowego LAGUIOLE (sprawa C-598/14). Gilbert Szajner 17 stycznia 2005 r. zarejestrował słowny znak towarowy LAGUIOLE dla towarów i  usług w  dziewięciu klasach. Francuska spółka prowadz?ca działalność pod firm? Forge de Laguiole i  produkuj?ca i  sprzedaj?ca wszelkiego rodzaju wyroby nożownicze, artykuły upominkowe i  pami?tkowe oraz wszelkiego rodzaju artykuły zwi?zane z  nakryciem stołu złożyła wniosek o  unieważnienie tego znaku towarowego, powołuj?c się na  prawo do  przysługuj?cej jej nazwy (firmy). W  toku postępowania ustalono, że spółka Forge de Laguiole przed dat? zgłoszenia znaku towarowego LAGUIOLE prowadziła działalność handlow? zwi?zan? lub powi?zan? z  niemal wszystkimi towarami i  usługami ze  zgłoszenia ww. znaku, poza usługami z  klasy 38, tj. usługami telekomunikacyjnymi. W  konsekwencji S?d UE uznał, że prawo do  używania znaku towarowego LAGUIOLE przysługuje Gilbertowi Szajnerowi jedynie w  odniesieniu do  usług z  klasy 38. W  pozostałej część znak towarowy musiał zostać unieważniony, ponieważ towary i  usługi, dla których był zarejestrowany, pokrywały się z  zakresem działalności faktycznie wykonywanej przez spółkę Forge de Laguiole. S?d podkreślił, że znaczenie ma zakres faktycznie wykonywanej działalności, a  nie rodzaje działalności wpisane w  umowie spółki. Stanowisko to podtrzymał Trybunał Sprawiedliwości.

Firma, nazwa przedsiębiorstwa i  znak towarowy to oznaczenia, które s? w  praktyce i  języku potocznym często mylnie utożsamiane. Wynika to z  tego, że często przedsiębiorcy korzystaj? z  jednego oznaczenia w  każdej z  tych form. Istotne jest, aby przedsiębiorcy używali swoich oznaczeń świadomie i  zarz?dzali swoimi prawami własności intelektualnej tak, aby jak najefektywniej z  nich korzystać i  móc zachować prawo ich używania w  przyszłości. Charakter, w  jakim oznaczenie jest używane, będzie bowiem determinować zakres jego ochrony.

Sprawy, w  których dwóch różnych przedsiębiorców używa tego samego oznaczenia, ale każdy w  innym charakterze, s? często niejednoznaczne. Z  tej perspektywy najistotniejsze dla przedsiębiorcy w  ewentualnym sporze będzie wykazanie przysługuj?cego pierwszeństwa.

Ewa Górnisiewicz-Kaczor, praktyka własności intelektualnej kancelarii Wardyński i  Wspólnicy