Zmiany ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

Jednym z rozwi?zań nieznanych obecnie obowi?zuj?cej ustawie jest procedura dobrowolnego poddania się karze, która pozwoli na szybsze zakończenie postępowania i obniżenie o 10% kary nakładanej na przedsiębiorcę, który zdecyduje się złożyć takie oświadczenie. Ustawa wprowadzi też tzw. środki zaradcze, za pomoc? których w decyzji kończ?cej postępowanie UOKiK będzie mógł wskazać przedsiębiorcy jakie konkretnie działania musi podj?ć, aby usun?ć skutki naruszenia lub zaprzestać stosowania niedozwolonej praktyki, na przykład: zobowi?zanie do zmiany treści obowi?zuj?cej umowy.

Kolejna istotna zmiana dotyczy funkcjonuj?cej już procedury leniency, zgodnie z któr? przedsiębiorca może liczyć na całkowite zwolnienie z kary pieniężnej, jeżeli jako pierwszy złoży wniosek leniency, w którym m.in. szczegółowo wyjaśni, na czym polegała zmowa, kto i jak długo w niej uczestniczył, a także przedstawi dowody na poparcie swoich twierdzeń. Pozostali uczestnicy zmowy, którzy złożyli następne w kolejności wnioski mog? liczyć na znaczn? redukcję kary. Nowa instytucja określona jako leniency plus da przedsiębiorcom uczestnicz?cym w zmowie dodatkowe możliwości obniżenia kary nakładanej na drugiego lub kolejnego wnioskodawcę. Przedsiębiorca, któremu nie udało się uzyskać całkowitego zwolnienia z kary, mógłby liczyć na dodatkowe jej obniżenie w przypadku ujawnienia informacji na temat innego niedozwolonego porozumienia, nieznanego dot?d Prezesowi UOKiK.

Istotne zmiany przewidziane s? też w ramach kontroli koncentracji. Wprowadzone zostanie postępowanie dwuetapowe, w zależności od stopnia skomplikowania transakcji. Proste koncentracje, niebudz?ce w?tpliwości UOKiK będ? rozpatrywane w terminie 1 miesi?ca. W przypadku bardziej skomplikowanych transakcji, Urz?d będzie miał dodatkowe 4 miesi?ce na podjęcie ostatecznej decyzji.
Propozycj?, która wzbudziła najwięcej kontrowersji i doczekała się szerokiej krytyki, jest przepis upoważniaj?cy do nakładania na osoby fizyczne zarz?dzaj?ce przedsiębiorstwem wysokich kar finansowych za dopuszczenie do zawarcia przez przedsiębiorcę porozumienia ograniczaj?cego konkurencję lub nadużywania pozycji dominuj?cej. Odpowiedzialności maj? podlegać osoby zarz?dzaj?ce przedsiębiorc?, które w ramach sprawowania swojej funkcji, umyślnie dopuściły, zarówno poprzez działanie, jak i zaniechanie, do zawarcia porozumienia ograniczaj?cego konkurencję. Sankcje maj? obj?ć również osoby, które nie pracuj? już dla danego przedsiębiorcy, ale pełniły swoje funkcje w trakcie trwania naruszenia. Maksymalna wysokość kary wyniesie aż 2 mln zł. Co prawda, autorzy projektu ustawy wskazuj?, że kary tylko w wyj?tkowych okolicznościach zbliż? się do maksymalnego pułapu, a przy obliczaniu ich wysokości brane będ? pod uwagę: czas trwania naruszenia, jego skutki rynkowe i wpływ danej osoby na naruszenie zakazu, jak również indywidualna sytuacja maj?tkowa ukaranego. Osoby takie mogłyby również skorzystać z możliwości uniknięcia lub obniżenia kary w ramach programu leniency.

Pomimo tych zapewnień, w toku konsultacji społecznych i prac nad projektem ustawy, propozycje dotycz?ce karania osób zarz?dzaj?cych przedsiębiorstwem zostały poddane krytyce przez organizacje biznesowe, m.in. Business Center Club, Lewiatan czy Pracodawców RP, a nawet Ministerstwo Finansów. Proponowana zmiana nie bez przyczyny budzi kontrowersje, bowiem zgodnie z obecnie obowi?zuj?c? ustaw?, osoby fizyczne pełni?ce funkcje kierownicze ponosz? odpowiedzialność finansow? tylko za określone naruszenia natury proceduralnej, np. niezgłoszenie zamiaru koncentracji czy też niewykonanie decyzji Prezesa UOKiK, a maksymalna wysokość kary równa jest 50-krotności przeciętnego wynagrodzenia, tj. obecnie mniej niż 200 tys. zł. Krytycy zarzucali projektowi niewspółmierność kary i zbytni? uznaniowość w procesie jej nakładania, a także wprowadzenie quasi-karnej odpowiedzialności osób zarz?dzaj?cych bez zagwarantowania im pełnego prawa do obrony. Mimo tych kontrowersji nie zdecydowano się jednak na zmianę projektu ustawy.

Kolejnym krytykowanym pomysłem jest umożliwienie Prezesowi UOKiK publicznego ostrzegania o tym, że dane przedsiębiorstwo stosuje praktyki naruszaj?ce zbiorowe interesy konsumentów, gdy jego oferta skierowana jest do szerokiego kręgu konsumentów i może narazić ich na znaczne straty lub niekorzystne skutki. Urz?d mógłby publicznie ostrzegać już w trakcie tocz?cego się postępowania, jeszcze przed jego formalnym zakończeniem i wydaniem ostatecznej decyzji. Przedsiębiorcy obawiaj? się, że takie działania mog? narazić ich na ogromne straty wizerunkowe, nawet gdyby na późniejszym etapie s?dowym udało się uchylić niekorzystn? decyzję UOKiK.

Inspiracj? do podjęcia prac nad nowelizacj? były doświadczenia z dotychczasowej współpracy UOKiK z przedsiębiorcami w ramach prowadzonych postępowań, obserwacje zebrane w toku kilku lat obowi?zywania obecnej ustawy, a także rozwi?zania od lat skutecznie funkcjonuj?ce w innych krajach. Nowelizacja realizuje przyjęt? przez Radę Ministrów „Politykę konkurencji na lata 2011-2013”. Nie jest jeszcze znana data planowanego wejścia w życie przepisów, ale bior?c pod uwagę obecny etap procesu legislacyjnego, można przewidywać, że stanie się to nie wcześniej niż w drugiej połowie 2014 r.

Accreo Legal J. Affre R. Czarnecki Sp. k.
ul. Próżna 7, 00-107 Warszawa
Tel.: (+48 22) 487 56 10
Fax: (+48 22) 487 55 10