COVID-19 • Aktualności firm stowarzyszonych • Analizy i badania

ZATRUDNIANIE CUDZOZIEMCÓW W DOBIE EPIDEMII

07/05/2020 • by MDDP

Obecna sytuacja, związana z epidemią COVID-19, w istotny sposób wpływa na cudzoziemców zatrudnionych w Polsce. Pracodawcy mają wątpliwości czy osobom, którym praca jest powierzana na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy lub które pracują na podstawie zezwolenia na pracę można obniżyć wynagrodzenie i wymiar czasu pracy (np. w celu uzyskania dofinansowania do wynagrodzenia z tzw. tarczy antykryzysowej). Jak wygląda sytuacja osób, którym w okresie epidemii kończy się ważność zezwolenia na pracę lub wizy? Czy pracownicy zagraniczni wjeżdżający do Polski podlegają kwarantannie? Na te i inne pytania wiązane z zatrudnianiem cudzoziemców w czasach COVID-19 postaramy się odpowiedzieć w tej publikacji.

1. Obniżenie wymiaru czasu pracy i wynagrodzenia w trybie art. 15g lub 15zf ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych [Ustawa o COVID-19]

Wielu pracodawców decyduje się na obniżenie wymiaru czasu pracy i wynagrodzenia w celu uzyskania dofinansowania do pensji z FGŚP. Aby wprowadzić to rozwiązanie pracodawca musi najpierw podpisać porozumienie z reprezentacją załogi (albo związkami zawodowymi). Na mocy takiego porozumienia obniża się pracownikom wymiar czasu pracy z czym zazwyczaj wiąże się również obniżenie wynagrodzenia. Porozumieniem są najczęściej obejmowane określone grupy zawodowe pracujące w danym zakładzie pracy. Porozumienie, w takim samym stopniu, dotyczy polskich pracowników jak i cudzoziemców pracujących u danego pracodawcy.

Zgodnie z art. 88f ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zezwolenie na pracę cudzoziemca określa m.in. wymiar czasu pracy albo liczbę godzin pracy w tygodniu lub miesiącu. Analogiczną regulację w odniesieniu do oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi zawiera art. 88z ust. 1 pkt 3 lit. g powołanej ustawy. Z kolei z art. 2 ust. 1 pkt 22a oraz art. 87 ust. 3 tej ustawy wynika, że powierzenie pracy cudzoziemcowi na innych warunkach niż wskazane w zezwoleniu na pracę lub oświadczeniu – jest nielegalne. Z kolei w przypadku jednolitego zezwolenia na pracę i pobyt wydawanego w oparciu o art. 114 i następnych ustawy o cudzoziemcach każda zmiana warunków takiego zezwolenia (w tym na przykład wynagrodzenia i wymiaru czasu pracy) wymaga zmiany zezwolenia przez wojewodę co de facto wiąże się z przeprowadzeniem nowego, czasochłonnego postępowania.

W związku z powyższym wielu pracodawców zastanawia się czy pracowników zagranicznych, pracujących na podstawie oświadczeń o powierzeniu pracy lub na podstawie zezwoleń na pracę można objąć porozumieniem, o którym mowa w art. 15g ust. 8 lub 15zf ustawy o COVID-19. A jeśli już to zrobili czy nie spotkają ich z tego tytułu jakieś sankcje.

Ministerstwo Pracy Rodziny i Polityki Społecznej w wyjaśnieniach z 10 kwietnia 2020 r. wyraziło pogląd, że objęcie cudzoziemców porozumieniem zawieranym w trybie art. 15g ust. 8 lub art. 15zf ustawy o COVID-19 jest zgodne z celem tych przepisów i nie powinno podlegać sankcjom karnym na podstawie przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Na szczęście problem został też dostrzeżony przez ustawodawcę i w kolejnej nowelizacji tzw. tarczy antykryzysowej znalazły się stosowane zapisy mające na celu doprecyzowanie pojawiających się wątpliwości. W ustawie o COVID-19 wprowadzono art. 15z⁵–15z⁸, na mocy których w przypadku gdy pracodawca skorzystał z uprawnień przewidzianych w art. 15g ust. 8 lub 15zf Ustawy o COVID-19, cudzoziemiec może wykonywać pracę na tych zmienionych warunkach (wynikających z porozumień zawartych na mocy wskazanych przepisów) bez konieczności zmiany zezwolenia, uzyskania nowego zezwolenia lub wpisania nowego oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń. Ustawa jest obecnie procedowana w Senacie.

Ułatwienie to dotyczy jedynie porozumień zawieranych na podstawie Ustawy o COVID-19. W przypadku gdyby pracodawca chciał zmienić warunki zatrudnienia cudzoziemca na podstawie porozumienia zawieranego w trybie art. 23^1a Kodeksu pracy lub na podstawie wypowiedzenia zmieniającego to taka modyfikacja wymaga również modyfikacji oświadczenia o powierzeniu pracy lub zezwolenia na pracę.

2. Przedłużenie upływających w okresie stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego okresów ważności zezwoleń na pracę/pobyt dla cudzoziemców na mocy Ustawy o COVID-19 oraz pobyt obywateli UE/EOG/Szwajcarii w Polsce w czasie epidemii koronawirusa.

Przepisy Ustawy o COVID-19 ułatwiają cudzoziemcom kontynuowanie pobytu i pracy w Polsce, ponieważ wydłużają określone terminy i okresy ważności zezwoleń na pracę/dokumentów pobytowych do 30-go dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów (stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii), który obowiązywał jako ostatni.

Przedłużeniu o okres, o którym mowa powyżej podlegają: legalny pobyt cudzoziemca oraz terminy na składanie wniosków o legalizację pobytu, okresy ważności kart pobytu oraz tymczasowych zaświadczeń tożsamości cudzoziemca, jak również okres ważności wydanych zezwoleń na pracę, zezwoleń na pracę sezonową oraz oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi.

Przedłużenie legalnego pobytu (tj. zezwolenia na pobyt czasowy, wizy krajowe) na powyższych zasadach dotyczy sytuacji, w których ostatni dzień takiego pobytu przypadnie w trakcie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Innymi słowy, przypadnie w okresie od 14 marca 2020 r., kiedy to wprowadzono w Polsce stan zagrożenia epidemicznego. W takim przypadku okres legalnego pobytu w Polsce ulegnie przedłużeniu do upływu 30-go dnia następującego po dniu odwołania tego stanu, który obowiązywał jako ostatni. Z mocy prawa przedłużane są również karty pobytu.

Z opisanych uprawnień mogą skorzystać tylko cudzoziemcy przebywający w Polsce. Wyjazd z naszego kraju powoduje, że cudzoziemiec nie będzie mógł powołać się na to uprawnienie przy ponownym wjeździe do Polski.

Inaczej kształtuje się sytuacja cudzoziemców przebywających w Polsce na podstawie tytułów pobytowych krótkoterminowych (m.in. w ramach ruchu bezwizowego czy wizy Schengen), wówczas przedłużenie legalnego pobytu będzie dotyczyło tylko osób, które 14 marca 2020 r. były w Polsce na podstawie takich tytułów. Osoby, które wjechały do Polski później nie mają automatycznie przedłużonego pobytu na podstawie Ustawy o COVID-19.

W związku z zawieszeniem bezpośredniej obsługi osób przez urzędy wojewódzkie oraz Urząd ds. Cudzoziemców na czas epidemii, Ustawa o COVID-19 przewiduje przedłużenie terminów na składanie wniosków o udzielenie: zezwolenia na pobyt czasowy, stały lub rezydenta długoterminowego UE oraz przedłużenie wizy krajowej lub wizy Schengen.

Ustawa o COVID-19 umożliwia przedłużenie wykonywania pracy przez cudzoziemców posiadających zezwolenia na pracę, zezwolenia na pracę sezonową lub oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (pod warunkiem, że również ich legalny pobyt będzie trwał lub zostanie przedłużony). Jeśli okres ważności wyżej wymienionych zezwoleń/oświadczeń kończyłyby się w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii to ulegnie automatycznie przedłużeniu do 30-go dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni. Oznacza to, że dopuszczalne będzie wydłużenie pracy na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi ponad limit 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.

Opisywane wyżej przedłużenia następują z mocy prawa - nie są wydawane żadne decyzje, a cudzoziemiec i pracodawca nie muszą składać żadnych wniosków czy zawiadomień.

Stan epidemii w Polsce i przepisy wprowadzone Ustawą o COVID-19 nie wpływają negatywnie na sytuację przebywających tu obywateli Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego czy Szwajcarii.

Zgodnie z ustawą o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin po trzech miesiącach pobytu cudzoziemcy z UE/EOG czy Szwajcarii mają obowiązek zarejestrować się w Polsce, a członkowie ich rodzin złożyć wniosek o wydanie karty pobytu członka rodziny obywatela UE.

Ustawa o COVID-19 przewiduje jednak, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii termin na złożenie wniosku w sprawie zarejestrowania pobytu lub wydania karty pobytu członka rodziny obywatela UE nie biegnie, a rozpoczęty ulega zawieszeniu.

Dodatkowo należy wskazać, że obywatele Wielkiej Brytanii do końca 2020 r., czyli w tzw. okresie przejściowym, są traktowani jak obywatele UE, a członkowie ich rodzin jak członkowie rodzin obywateli UE.

Od 4 maja 2020 r. złagodzono nieco rygor kwarantanny dla osób wjeżdżających do Polski w celach zawodowych. Od tego dnia nie ma obowiązkowej kwarantanny po przekroczeniu granicy RP stanowiącej granicę wewnętrzną (tj. z Niemcami, Czechami, Słowacją i Litwą oraz ze Szwecją i Danią) w celach zawodowych, służbowych czy zarobkowych albo w celu pobierania nauki w Polsce lub państwie sąsiadującym. Kwarantanna nadal obowiązuje te osoby, które wjechały do Polski przed tym dniem. Kwarantanna obowiązuje również osoby, które wjeżdżają do Polski przez granicę zewnętrzną a więc przez granicę z Rosją, Białorusią i Ukrainą.

Podsumowanie

Najważniejsze kwestie, o których w dobie epidemii COVID-19 powinni pamiętać pracodawcy zatrudniający cudzoziemców to:

Cudzoziemca pracującego na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy lub zezwolenia na pracę można objąć porozumieniem zawieranym w trybie art. 15g ust. 8 Ustawy o COVID-19 dzięki czemu można uzyskać dofinansowanie do jego pensji;
Ważność oświadczenie o powierzeniu pracy, zezwoleń na pracę i dokumentów legalizujących pobyt została przedłużona – jeśli termin ich ważności upłyną w czasie stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego jest on przedłużany o 30 dni po zakończeniu stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego;
Od 4 maja 2020 r. cudzoziemcy przyjeżdżający do Polski w celu wykonywania pracy nie muszą odbywać 14-dniowej kwarantanny jeśli przekraczają granicę stanowiącą granicę wewnętrzną UE. W pozostałych przypadkach nadal obowiązuje kwarantanna.

Wiktoria Cieślikowska, Agata Kałwińska/ MDDP Olkiewicz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych Sp. k.