Spadek inwestycji samorządowych ograniczy tempo wzrostu PKB

Od pocz?tku wdrażania programów z perspektywy 2007-2013 do końca 2015 r. Polska zawnioskowała do Komisji Europejskiej (KE) o refundację 63,4 mld euro, co stanowiło ok. 94% dostępnej puli funduszy. Zgodnie z obowi?zuj?cymi do niedawna regulacjami KE, środki unijne z perspektywy 2007-2013 musiały zostać wykorzystane przed końcem 2015 r. Tym samym pozostała wartość środków(4,1 mld euro), o jak? należałoby zawnioskować do KE, aby wykorzystać 100% alokacji na lata 2007-2013 zostałaby utracona. Dlatego w listopadzie ub. r. z inicjatywy Ministerstwa Rozwoju odbyło się spotkanie z przedstawicielami 12 państw UE. Omówione wówczas zostały propozycje nowych mechanizmów na poziomie unijnym, które pozwoliłyby państwom członkowskim wykorzystać w pełni dostępne fundusze. W rozmowach z KE uzgodniony został pakiet rozwi?zań zapewniaj?cych elastyczne zamykanie programów oraz gwarantuj?cych optymalny poziom wykorzystania środków z perspektywy 2007-2013. W rezultacie rz?d opracował tzw. „Program naprawczy dla funduszy Polityki Spójności 2007-2013”. Wśród przyjętych rozwi?zań można wymienić m.in. umożliwienie podpisywania umów o dofinansowanie w 2016 r., zwiększenie dofinansowania UE do 85 proc. na poziomie programów operacyjnych, możliwość przenoszenia środków UE pomiędzy poszczególnymi częściami programów operacyjnych, a także tworzenie w poszczególnych programach listy projektów rezerwowych, które mogłyby otrzymać dofinansowanie w przypadku pojawienia się oszczędności. Ministerstwo Rozwoju oczekuje, że w 2016 r. w wyniku powyższych działań będzie możliwe rozliczenie pozostałych 6% dostępnych funduszy z perspektywy 2007-2013. Oczekujemy jednak, iż pomimo wydłużenia możliwości korzystania z transferów unijnych w ramach poprzedniej perspektywy finansowej dynamika inwestycji publicznych, w tym również tych realizowanych przez JST ulegnie obniżeniu w br. Będzie to spowodowane długim czasem potrzebnym na zaplanowanie inwestycji, opracowanie wniosków o dofinansowanie w ramach perspektywy unijnej 2014-2020, ewentualne opóźnienia w ich rozpatrywaniu przez KE, a następnie przeprowadzenie odpowiednich przetargów na realizację projektów. Dodatkowym czynnikiem ryzyka dla  realizacji inwestycji jest niepewność w zakresie podwyższenia kwoty wolnej od podatku, które będzie oddziaływać w kierunku zmniejszenia dochodów JST, jak również uruchomienie programu 500+ oraz możliwa decyzja rz?du o likwidacji gimnazjów, które będ? generowały znacz?ce obci?żenia dla budżetów JST.

W 2014 r. inwestycje w JST stanowiły 52,1% całości nakładów brutto na środki trwałe sektora publicznego i tym samym 11,8% inwestycji w całej gospodarce. Równocześnie wydatki maj?tkowe JST na inwestycje wzrosły nominalnie w 2014 r. w tempie 19,2% r/r, czyli istotnie szybciej niż wydatki na środki trwałe pozostałych podmiotów sektora publicznego (5,5%) i wydatki inwestycyjne w całej gospodarce (8,3%). Stanowiły one tym samym jeden z głównych czynników napędzaj?cych wzrost gospodarczy w 2014 r. Poprawna ocena kształtowania się dynamiki inwestycji JST w kolejnych latach jest zatem kluczowa z punktu widzenia prognozy tempa wzrostu PKB.

Możliwość oszacowania wartości przyszłych inwestycji JST daj? Wieloletnie Prognozy Finansowe (WPF) poszczególnych JST. WPF s? opisami zamierzonych, w perspektywie co najmniej trzech lat, wewnętrznie spójnych działań organów samorz?du terytorialnego zwi?zanych z gromadzeniem i rozdysponowywaniem zasobów pieniężnych pod k?tem osi?gania wyznaczonych celów zwi?zanych z organizowaniem i udostępnianiem dóbr publicznych i społecznych. Między innymi w WPF opisane s? planowane przedsięwzięcia inwestycyjne, które będ? realizowane przez JST w kolejnych latach. Ustalenie ł?cznych nakładów na środki trwałe wszystkich JST wymaga zsumowania planów inwestycyjnych z pojedynczych dokumentów WPF, co bior?c pod uwagę duż? liczebność JST (16 województw, 314 powiatów i 2 478 gmin) byłoby czasochłonnym zadaniem. Dlatego w poniższej analizie posłużyliśmy się wartości? inwestycji dla największych 27 miast na prawach powiatu (dalej: duże JST), które dopowiadaj? ł?cznie za ok. 30% nakładów na środki trwałe wszystkich JST. Korelacja liniowa pomiędzy wartości? inwestycji dużych i wszystkich JST wynosiła 96% w latach 2000-2014, a współzależność pomiędzy ich rocznymi dynamikami była równa 64%. Tym samym uważamy, że na podstawie kształtowania się inwestycji dużych JST możliwe jest wnioskowanie dotycz?ce tendencji dla
wydatków na środki trwałe wszystkich JST.

Zgodnie z zebranymi przez nas danymi nt. realizacji budżetów lub prognoz wydatków, dynamika inwestycji w dużych JST zmniejszyła się w 2015 r. do 4,9% r/r z 21,1% w 2014 r. Zgodnie z prognozami zawartymi w WPF, w dużych JST przewidziany jest spadek wydatków na środki trwałe o 25,9% w 2016 r., co byłoby najniższ? dynamik? inwestycji od 2003 r. Szczegółowe informacje zawarte w budżetach JST potwierdzaj?, że jest on częściowo zwi?zany z ograniczonym napływem środków z Unii Europejskiej na pocz?tku perspektywy 2014-2020. Skala spadku inwestycji jest minimalizowana przez „wygładzenie” ścieżki nakładów na środki trwałe poprzez wykorzystanie funduszy z perspektywy 2007-2013. Przykładowo dla Warszawy, dochody z tytułu realizacji inwestycyjnych programów Unii Europejskiej w 2016 r. w 85% pochodz? z perspektywy 2007-2013, a tylko w 15% z perspektywy 2014-2020. Przy założeniu podobnego, jak w przypadku dużych JST procentowego spadku wydatków na środki trwałe również we wszystkich JST, oznaczałoby to zmniejszenie rocznego tempa wzrostu inwestycji publicznych w 2016 r. o 16,0 pkt. proc. w porównaniu do tego w 2015 r, a tym samym obniżenia tempa wzrostu inwestycji ogółem o 3,6 pkt. proc. Silny spadek wartości nakładów brutto na środki trwałe, przy innych warunkach niezmienionych, oddziaływałby w kierunku obniżenia tempa wzrostu PKB o 0,7 pkt. proc. w br. Nasze szacunki obarczone s? błędem zwi?zanym z możliw? rozbieżności? pomiędzy kształtowaniem się dynamik inwestycji w dużych JST i wszystkich JST. Niemniej jednak zarysowane powyżej czynniki stanowi? silne wsparcie dla naszego scenariusza spowolnienia wzrostu gospodarczego z 3,6% w 2015 r. do 2,9% w 2016 r.

Negatywny efekt zwi?zany ze zmniejszonym wykorzystaniem środków unijnych na pocz?tku nowej perspektywy finansowej 2014-2020 będzie oddziaływał w kierunku spowolnienia wzrostu PKB tylko w 2016 r. Zgodnie z WPF, w 2017 r. dynamika inwestycji dużych JST wspierana przez efekty niskiej bazy silnie wzrośnie do poziomu zbliżonego do tego z 2015 r. (+3,9% r/r). Zakładaj?c podobny procentowy wzrost nakładów na środki trwałe we wszystkich JST, będzie on oddziaływał w kierunku wzrostu dynamiki inwestycji ogółem o 3,5 pkt. proc. i zwiększenia tempa wzrostu gospodarczego o 0,7 pkt. proc. w 2017 r. Stanowi to wsparcie dla naszej prognozy wzrostu dynamiki PKB do 3,1% w 2017 r.

***

Credit Agricole Bank Polska S.A. pl.  Orl?t Lwowskich 1, 53-605 Wrocław  www.credit-agricole.pl

Niniejszy materiał został sporz?dzony na podstawie najlepszej wiedzy autorów, z wykorzystaniem informacji pochodz?cych ze sprawdzonych źródeł. Nie może on być wykorzystywany jako rekomendacja do zawierania transakcji. Stawki zawarte w materiale maj? charakter informacyjny. Credit Agricole Bank Polska S.A. nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych komentarzy i opinii.

Jakub BOROWSKI Główny Ekonomista Chief Economist ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 40 e-mail:  jakub.borowski(@)credit-agricole.pl

Jean-Baptiste GIRAUD Dyrektor Pionu Dużych Klientów Korporacyjnych Head of Large Corporate Client Division ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 02 e-mail:jeanbaptiste.giraud(@)credit-agricole.pl

David JULLIARD Dyrektor Pionu Klientów Korporacyjnych Head of Mid Corporate Client Division ul.Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.:+48 22 573 80 82 e-mail:  djulliard(@)credit-agricole.pl