Polskie województwa na średnim poziomie rozwoju społecznego w UE

Spośród 272 (poziom NUTS2) przebadanych regionów z 28 krajów UE polskie województwa znajduj? się na średnim poziomie rozwoju społecznego. Najwyżej, bo odpowiednio na 193. i 194. miejscu, znalazły się województwa pomorskie i podlaskie. Spośród polskich regionów województwo mazowieckie zajęło dopiero 5. miejsce, a indeks zamyka woj. śl?skie. Najlepiej z rozwojem społecznym w krajach Unii radz? sobie regiony w Szwecji, Danii, Finlandii i Holandii (pierwsze 5 lokat) a relatywnie najgorzej w Bułgarii i Rumunii. „EU Regional Social Progress Index” został przygotowany przez organizację Social Progress Imperative, a partnerem analizy jest firma doradcza Deloitte.

Indeks podsumowuje wyniki osi?gnięte przez wszystkie regiony UE z perspektywy inkluzywnego i  zrównoważonego wzrostu społecznego, który jest fundamentem rozwoju gospodarczego. Zaawansowanie społeczne rozumiane jest jako zdolność społeczeństwa do zaspokojenia podstawowych potrzeb, ustanowienia podstaw, które umożliwiaj? obywatelom i społeczności poprawę, b?dź utrzymanie jakości ich życia oraz stworzenia warunków pozwalaj?cych wszystkim członkom społeczności rozwin?ć swój pełen potencjał.

SPI EU 2016 przedstawia obraz rozwoju społecznego w 272 regionach należ?cych do 28 państw członkowskich UE w oparciu o wiarygodne źródła danych wspólnych dla wszystkich regionów, zarówno ilościowych (np. EUROSTAT), jak i jakościowych (np. dane Gallup). Analizie poddano w sumie 50 odrębnych wskaźników, dotycz?cych m. in. śmiertelności niemowl?t, przeludnienia, liczby zabójstw, dostępu do szerokopasmowego Internetu w gospodarstwach domowych czy też jakości powietrza i  tolerancji. Analizowane s? czynniki, które wpływaj? na jakość życia.

Aby osi?gn?ć zrównoważony i sprawiedliwy rozwój, musimy skupić się na pomiarach wykraczaj?cych poza PKB, co oczywiście nie oznacza, że powinniśmy ignorować wskaźniki ekonomiczne. Chodzi o to, aby społeczny rozwój kraju czy regionu postawić na równi z rozwojem ekonomicznym  – mówi  Irena Pichola, Partner w Deloitte, Lider zespołu Sustainability Consulting Central Europe.  Przygotowany wraz z Komisj? Europejsk? wskaźnik Indeks SPI EU zwraca także uwagę na wyj?tkow? rolę, jak? powinien odgrywać biznes, którego istotnym zadaniem powinna być troska o rozwój społeczny, zarz?dzanie swoim wpływem na otoczenie społeczne i generowanie wartości dodanej w otoczeniu. Staje się to szczególnie ważne w kontekście coraz szerszej debaty nt. roli administracji centralnej oraz samorz?dów w realizacji 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ (SDGs) oraz konkretnych działań do podjęcia przez wszystkich zainteresowanych zmierzaj?cych do realizacji tych ambitnych celów  – dodaje.

Najwięcej punktów w zestawieniu zdobyły regiony leż?ce w państwach skandynawskich. Trzy pierwsze miejsca należ? odpowiednio do Upper Norrland w Szwecji, Central Jutland w Danii i  Capital Region of Denmark (Dania). W Unii Europejskiej nadal występuje duże zróżnicowanie poziomów rozwoju społecznego. Region, który znalazł się na czele rankingu, Upper Norrland, uzyskał 82,33 punktów na 100 możliwych, a południowo-wschodnia Bułgaria, która uzyskała najniższy wynik, zdobyła tylko 39,72 punktów.

Jak na tym tle wypadaj? polskie województwa?

Najwyżej, bo odpowiednio na 193. i 194. miejscu zostały sklasyfikowane województwa pomorskie (60,52 punkty) i podlaskie (60,44 punkty). Podobny poziom osi?gnęły m.in. francuska Korsyka, grecka Kreta, hiszpańska Andaluzja czy włoska Umbria, jak również kilka regionów czeskich i słowackich. Najniżej w rankingu spośród polskich regionów znalazło się województwo śl?skie, które z 53,79 punktami znalazło się na 250 pozycji. Różnice pomiędzy najwyżej a najniżej sklasyfikowanym polskim województwem wynosz? 6,73 punktów. Pod tym względem najbardziej rozbieżne wyniki, sięgaj?ce blisko 18 punktów, odnotowano we Włoszech.

Różnice w poziomie postępu społecznego pomiędzy poszczególnymi regionami nie pokrywaj? się z  podziałem na nowe (UE-13) i stare państwa członkowskie (UE-15). Zagregowany poziom postępu społecznego w nowych państwach członkowskich z Europy Środkowej, takich jak Polska, Czechy i  Słowacja, jest równy poziomowi starych państw członkowskich z południa Europy, takich jak Portugalia, Włochy i Grecja. Równocześnie jednak Rumunia i Bułgaria pozostaj? znacznie w tyle.  Najniżej ocenionym aspektem postępu społecznego w całej UE s? możliwości awansu społecznego.  W tym zakresie większość regionów leż?cych poza Europ? Północn? uzyskała słabe wyniki, przy czym należy zwrócić uwagę na to, że w niektórych regionach Włoch sytuacja jest gorsza niż w wielu regionach Europy Środkowej. Równocześnie tzw. nowe kraje unijne wydaj? się mieć szczególne problemy z  tolerancj? i zapobieganiem wykluczeniu. W kategorii „prawa osobiste” (m.in. zaufanie do systemu politycznego, prawnego, policji oraz jakość usług publicznych) aż 13 polskich województw osi?gnęło wyniki poniżej 40 punktów na 100. Możliwość awansu społecznego jest silnie skorelowana z trwałymi i  dobrze płatnymi miejscami pracy. Istotny w tym kontekście jest także poziom kapitału ludzkiego, aktualna oferta inwestycyjna regionów i gmin, mobilność kadr czy zapewnienie sprawnej komunikacji publicznej. Polskie regiony z powodzeniem realizuj? swoje strategie, z uwzględnieniem wspomnianych kierunków st?d obserwujemy jak dystans rozwojowy do krajów czy regionów lepiej rozwiniętych na przestrzeni ostatniej dekady maleje – zauważaRadosław Kubaś, Partner w Deloitte Consulting, Public Sector Industry oraz EU Account Leader w Polsce. Jak dodaje ekspert najbliższe lata, ukierunkowania dostępnych środków UE na dalszy, intensywny rozwój regionów istotnie wpłynie na parametry oceniane w ramach analizy regionalnego SPI i kolejne edycje poprawi? wynik nie tylko pomorskiego i podlaskiego ale także pozostałych 14 województw.

Różnice w wynikach nie zależ? wył?cznie od poziomu zamożności określanego wskaźnikiem PKB na jednego mieszkańca.  S? regiony o bardzo podobnej sile gospodarczej, a równocześnie całkowicie różnym poziomie rozwoju społecznego. Upper Norrland ma taki sam poziom PKB na jednego mieszkańca jak Bukareszt w Rumunii, natomiast pod względem postępu społecznego uzyskał o ponad 30 punktów więcej. Region oceniony najniżej (południowo-wschodnia Bułgaria) jest jednym z najbiedniejszych regionów UE, tymczasem województwo podlaskie uzyskało 20 punktów więcej, mimo podobnego poziomu PKB na jednego mieszkańca.

Wydawałoby się, że europejskie stolice powinny oferować swoim mieszkańcom lepsze możliwości życiowe niż mniejsze miasta i obszary wiejskie. Okazuje się jednak, że tylko 14 stolic radzi sobie nieznacznie lepiej niż inne regiony kraju, natomiast osiem osi?ga wyniki poniżej średniej krajowej. Jednocześnie niektóre regiony, w których położona jest stolica danego kraju, osi?gaj? wyraźnie słabsze wyniki w porównaniu do swojego poziomu PKB. S? to m.in.: Bruksela (Belgia), Ille-de-France (Paryż, Francja), Lazio (Rzym, Włochy), Ateny (Grecja), Mazowsze (Warszawa, Polska), Praga (Czechy) oraz Bratysława (Słowacja).

Wszystkie regiony Niemiec i Wielkiej Brytanii osi?gaj? wyniki odpowiadaj?ce ich poziomowi PKB na jednego mieszkańca (lub wyższe), natomiast w dziewięciu regionach Francji i dwudziestu regionach Włoch poziom rozwoju społecznego jest niższy, niż wynikałoby to z poziomu ich bogactwa. S? jednak regiony, które osi?gaj? lepsze wyniki postępu społecznego w stosunku do swojego PKB na jednego mieszkańca. S? to: Walia Zachodnia i Doliny (Wielka Brytania), Kornwalia i wyspy Scilly (Wielka Brytania) oraz Estonia..

Indeks u  swoich podstaw ma być praktycznym narzędziem, które powinno pomagać regionom zidentyfikować inne, podobne regiony (na każdym poziomie rozwoju gospodarczego mierzonego w  PKB) pod k?tem rozwoju społecznego (porównywalność) oraz powinno w stosownych przypadkach pomagać regionom priorytetyzować wyzwania, które chc? rozwi?zać m.in. przy pomocy polityki spójności.  – Indeks ma służyć jako źródło informacji dla Komisji Europejskiej na rzecz przegl?du skuteczności programów wsparcia w danych obszarach tematycznych i lokalizacjach. Analiza indeksu powinna wyzwolić debatę publiczn? dotycz?c? inkluzywnego oraz zrównoważonego wzrostu społecznego i gospodarczego  – wyjaśnia  Rafał Rudzki,  Starszy Menedżer Deloitte w dziale Sustainability Consulting CE. -  W końcu SPI EU powinien być istotnym źródłem informacji dla biznesu oraz innych podmiotów na temat ryzyk oraz szans, a także potencjalnych obszarów interwencji tj. wkładu w zrównoważony rozwój społeczny i  gospodarczy ze strony biznesu  – dodaje.

Informacje o indeksie:

Indeks SPI EU 2016, to kolejna odsłona indeksów rozwojowych autorstwa SPI, które staraj? się w nowy sposób opisać istotne czynniki rozwoju społecznego. Kompleksowość procesów społecznych i gospodarczych, zdaniem autorów Indeksu, wymaga bardziej trafnej miary postępu, uzupełniaj?cej rozumienie wzrostu gospodarczego mierzonego tylko w PKB. Takie spojrzenie oferuje Indeks SPI EU 2016. Powinien być on analizowany równolegle z  Indeksem Rozwoju Społecznego dla Państw, ogłoszonego w czerwcu br.

Organizacja Social Progress Imperative wraz z niektórymi regionami Europy pracuj? nad przełożeniem wskaźnika postępu społecznego na rozwi?zania praktyczne. W toku prac zidentyfikowano grupę europejskich regionów, których władze s? zainteresowane pilotowaniem wskaźnika postępu społecznego (SPI) jako narzędzia poprawy ładu regionalnego, zarz?dzania projektami i efektywnego prowadzenia polityki. S? to: Dolny Śl?sk (Polska), Kornwalia (Wielka Brytania), Helsinki-Uusimaa (Finlandia) i  Bratysława (Słowacja). Realizacja programu pilotażowego rozpocznie się w tych regionach od października tego roku. Podejmowane działania będ? obejmowały zbadanie możliwości wykorzystania SPI EU jako narzędzia do podejmowania decyzji w sprawach polityk, oraz strategii regionalnych, tworzenia budżetów, budowania platform współpracy np. z biznesem oraz ułatwiania współpracy międzysektorowej, międzyregionalnej i międzynarodowej.

Indeks  jest wspólnym projektem Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej (Komisja Europejska), Instytutu Orkestra i organizacji Social Progress Imperative, w partnerstwie z  firm? Deloitte oraz innych instytucji, które wchodz? w skład Rady Naukowej Indeksu.

Indeks SPI EU powstaje poprzez analizę 50 wskaźników, w trzech  kluczowych wymiarach i 12 obszarach tematycznych:  

1. Zaspokojenie fundamentalnych potrzeb człowieka (Basic Human Needs):

• żywność i podstawowa opieka zdrowotna,
• jakość powietrza, dostęp do wody pitnej i warunki sanitarne,
• bezpieczne schronienie („dach nad głow?” i dostęp do energii elektrycznej),
• bezpieczeństwo osobiste.

2. Fundamenty dobrobytu (Foundations of Wellbeing):

• dostęp do podstawowej wiedzy i edukacji,
• dostęp do informacji i środków komunikacji,
• zdrowie i dobre samopoczucie,
• trwałość ekosystemu

3. Możliwości awansu społecznego i wolności osobiste (Opportunity):

• prawa osobiste,
• dostęp do szkolnictwa wyższego,
• wolność wyboru oraz osobista,
• równość i tolerancja.