Czy zmiany w OFE zmniejszą klif w inwestycjach publicznych ?

Jest ona poł?czeniem dwóch pierwszych wariantów z raportu rz?dowego „Bezpieczeństwo dzięki zrównoważeniu”, gdyż z jednej strony zakłada transfer skarbowych papierów wartościowych, obligacji gwarantowanych przez Skarb Państwa i innych aktywów nieakcyjnych z OFE do ZUS (pierwszy wariant), pozostawiaj?c zarazem dobrowolność uczestnictwa w OFE (drugi wariant). Poniżej prezentujemy podstawowe założenia rz?dowej propozycji:

• Przeniesienie części nieakcyjnej z OFE do ZUS w ł?cznej kwocie stanowi?cej 51,5% aktywów każdego OFE (poziom 51,5% wynika z udziału papierów skarbowych i obligacji gwarantowanych przez Skarb Paostwa w aktywach OFE na koniec 2012 r.). W ramach tych 51,5% ł?cznych aktywów każdego OFE, wartość przekazanych do ZUS papierów skarbowych i obligacji gwarantowanych przez Skarb Państwa nie będzie mogła być niższa od udziału papierów skarbowych i obligacji gwarantowanych przez Skarb Państwa w aktywach każdego OFE wg stanu na dzień 3.09.2013 (dzień przed ogłoszeniem planowanych zmian). Skarbowe papiery wartościowe (ich wartość rynkowa na koniec lipca wyniosła 121,2 mld zł, a nominalna 120,1 mld zł) zostan? przekazane Skarbowi Państwa do umorzenia, pozostałymi aktywami nieakcyjnymi będzie zarz?dzał ZUS. Indywidualne konta emerytalne w FUS zostan? powiększone o wartość aktywów przekazanych przez OFE do ZUS.
• Do dnia przekazania aktywów do ZUS, OFE będ? prowadziły działalność inwestycyjn? na dotychczasowych zasadach.
• Wprowadzenie dobrowolności uczestnictwa w OFE (jego dotychczasowi członkowie będ? mieli 6 miesięcy na zadeklarowanie swojej chęci pozostania w OFE od momentu ogłoszenia nowych przepisów w Dzienniku Ustaw). W przypadku braku takiej deklaracji zostan? oni automatycznie przeniesieni do ZUS.
• Ustalenie wysokości składki do OFE na poziomie 2,92% (15,0% całkowitej wartości składki na ubezpieczenie emerytalne) wynagrodzenia brutto (obecnie wynosi ona 2,8% (14,3%) przy docelowym poziomie 3,5% (17,9%). W pierwotnej wersji ustawy o systemie emerytalnym z 1999 r. składka przekazywana do OFE wynosiła 7,3% (37,4%).
• Wprowadzenie zakazu inwestowania przez OFE w skarbowe papiery wartościowe oraz obligacje gwarantowane przez Skarb Państwa, przy równoczesnym zwiększeniu limitów inwestycyjnych na akcje giełdowych spółek, obligacje drogowe, korporacyjne i samorz?dowe. OFE będ? mogły także inwestować w samorz?dowe obligacje przychodowe, stosować instrumenty pochodne oraz pożyczać papiery wartościowe.
• Wprowadzenie tzw. suwaka bezpieczeństwa, polegaj?cego na stopniowym przenoszeniu środków ubezpieczonego z OFE do ZUS na 10 lat przed jego przejściem na emeryturę (1/10 sumy aktywów rocznie), w celu minimalizacji ekspozycji na ryzyko zwi?zane z wysok? zmienności? cen aktywów na giełdzie.
• Zmniejszenie opłat od składki z 3,5% do 1,75% oraz innych opłat zwi?zanych z zarz?dzaniem otwartymi funduszami emerytalnymi przez PTE.

Naszym zdaniem główn? przyczyn? zaproponowanych przez rz?d zmian w systemie emerytalnym jest potrzeba ograniczenia deficytu i długu sektora finansów publicznych. Przeniesienie części nieakcyjnej do ZUS spowoduje spadek relacji długu publicznego do PKB o ok. 8 pkt. proc. oraz zmniejszenie deficytu sektora finansów publicznych w latach 2014-2015 o ok. 1,0 pkt. proc. (skala spadku deficytu będzie zależała od liczby osób, które ostatecznie zdecyduj? się pozostać w OFE; naszym zdaniem mniej niż połowa osób płac?cych składki zdecyduje się pozostać w OFE).

W opublikowanym w czerwcu przegl?dzie funkcjonowania systemu emerytalnego rz?d zapowiedział, że przesunięciu części nieakcyjnej do ZUS (oznaczaj?cej spadek relacji długu publicznego do PKB) będzie towarzyszyło ekwiwalentne obniżenie progów ostrożnościowych dla tej relacji zapisanych w ustawie o finansach publicznych. Zapowiedź ta nie została podtrzymana w ubiegłym tygodniu przy okazji prezentacji ostatecznych propozycji zmian w OFE. Może to oznaczać, że rz?d chce uzyskać większe pole manewru w polityce fiskalnej w latach 2014-2015 (a więc w okresie, w którym odbęd? się wybory do Parlamentu Europejskiego, wybory samorz?dowe, parlamentarne i prezydenckie). Okres ten otwiera jednocześnie kolejn? (i zapewne ostatni? tak hojn? dla Polski) unijn? Perspektywę Finansow?, oznaczaj?c? konieczność znalezienia współfinansowania dla środków unijnych, w tym w szczególności funduszy udostępnionych Polsce w ramach programu „Infrastruktura i środowisko” (w latach 2014-2020 nominowane w euro fundusze przyznane Polsce w ramach tego programu będ? niższe o 14,8% w porównaniu z funduszami przyznanymi w latach 2007-2013). Wsparciem dla tej oceny jest ubiegłotygodniowa deklaracja premiera D. Tuska na Forum Ekonomicznym w Krynicy, który zapowiedział poluzowanie reguły długu dla jednostek samorz?du terytorialnego, umożliwiaj?ce im zwiększenie zadłużenia w celu zrealizowania inwestycji współfinansowanych ze środków unijnych. Sygnalizuje to, że zmiany w OFE zostan? najprawdopodobniej wykorzystane do zwiększenia inwestycji publicznych, co będzie korzystne dla średniookresowych perspektyw wzrostu gospodarczego w Polsce.

Zmiany w OFE będ? również czynnikiem oddziałuj?cym w kierunku zwiększenia zmienności na rynku długu i rynku walutowym. Na podstawie danych MF szacujemy, że udział inwestorów zagranicznych w krajowym długu rynkowym wyniósł w lipcu 36,1%, a po przeniesieniu części nieakcyjnej do ZUS wzrośnie on do ok. 46%. Oznacza to, że wpływ zmian globalnej awersji do ryzyka na krajowy rynek długu i rynek walutowy wzrośnie, co będzie oddziaływać w kierunku zwiększenia zmienności rentowności obligacji i kursu złotego.

W krótkim okresie zmiany w OFE będ? miały niekorzystny wpływ na wycenę akcji na warszawskiej giełdzie, oddziałuj?c tym samym w kierunku osłabienia kursu złotego. Jeśli 25% Polaków wybierze OFE, można szacować, że w drugiej połowie 2014 r. OFE pozyskaj? w postaci składek 1,5 mld zł, podczas gdy szacowany przez MF odpływ środków z OFE w zwi?zku z wprowadzeniem zasady „suwaka” wyniesie ok. 4,4 mld zł. W całym 2015 r. liczby te wynios? odpowiednio 3,0 mld zł i 2,3 mld zł. Oznacza to, że w drugim półroczu 2014 r. należy liczyć się ze znacz?cym odpływem kapitału z warszawskiej giełdy (efekt ten w części może zmaterializować się już w pierwszym półroczu). W ujęciu średniorocznym napływ kapitału na warszawsk? giełdę w zwi?zku z funkcjonowaniem OFE w latach 2013-2015 można szacować na odpowiednio 4,5 mld zł, -0,5 mld zł i 0,7 mld zł.

Credit Agricole Bank Polska S.A. pl. Orl?t Lwowskich 1, 53-605 Wrocław www.credit-agricole.pl

Niniejszy materiał został sporz?dzony na podstawie najlepszej wiedzy autorów, z wykorzystaniem informacji pochodz?cych ze sprawdzonych źródeł. Nie może on być wykorzystywany jako rekomendacja do zawierania transakcji. Stawki zawarte w materiale maj? charakter informacyjny. Credit Agricole Bank Polska S.A. nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych komentarzy i opinii.

Jakub BOROWSKI Główny Ekonomista Chief Economist Rondo ONZ 1, 00-124 Warszawa tel.: +48 22 544 89 41 e-mail: jakub.borowski(@)credit-agricole.pl

Jean-Baptiste GIRAUD Dyrektor Pionu Dużych Klientów Korporacyjnych Head of Large Corporate Client Division Rondo ONZ 1, 00-124 Warszawa tel.: +48 22 544 88 81 e-mail: jeanbaptiste.giraud(@)credit-agricole.pl

David JULLIARD Dyrektor Pionu Klientów Korporacyjnych Head of Mid Corporate Client Division al. Jana Pawła II 29, Atrium Plaza, 00-867 Warszawa tel.: +48 22 434 30 82 e-mail: djulliard(@)credit-agricole.pl