Co czeka rynki finansowe w związku ze zmianą ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów?

Zmiany w ustawie o UOKiK, która daje prawie policyjne uprawnienia Prezesowi tego urzędu, dyrektywa MIFID, która w sposób istotny wpłynie na sposób dystrybucji, oferowania produktów i ich tworzenia oraz nowy Rzecznik Finansowy – przed tymi wyzwaniami stoi cały sektor finansowy, od banków przez domy maklerskie i firmy ubezpieczeniowe. Dla działów prawnych oraz odpowiedzialnych za compliance oznacza to zdecydowanie więcej odpowiedzialności dla zarz?du oraz konieczność wdrożenia odpowiednich procesów i procedur wewnętrznych. Chodzi o to, by z jednej strony zabezpieczyć samych siebie przed postawieniem zarzutu umyślnego uwikłania spółki w zakazane porozumienia, jak również zabezpieczyć firmę na wypadek działań prowadzonych przez UOKiK, np. w postaci mystery shopping albo nalotów z przeszukaniem.

W 2015 roku Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów została znowelizowana dwukrotnie. Pierwsza tura zmian weszła w życie 18 stycznia 2015 roku. Druga nowelizacja, przyjęta przez parlament 4 września 2015 roku, wejdzie w życie 17 kwietnia 2016 roku - oprócz kilku przepisów, które zaczn? obowi?zywać po 10 latach.

Kluczowe zmiany      

W znowelizowanej ustawie wprowadzony został przepis przewiduj?cy, że praktyk? naruszaj?c? zbiorowe interesy konsumentów będzie „proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadaj? potrzebom tych konsumentów, ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru”. W tym zakresie pomocne będzie wprowadzenie w ramach compliance wewnętrznych wytycznych dotycz?cych zasad oceny oczekiwań i możliwości klienta oraz oferowania konsumentom produktów, szczególnie tych obarczonych znacznym ryzykiem.

Instytucja tajemniczego klienta  

Nowa ustawa daje Urzędowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów kompetencje do prowadzenia zakupu towarów przez tzw. tajemniczego klienta (z ang. mystery shopping). W celu uzyskania informacji mog?cych stanowić dowód w sprawie pracownik UOKiK będzie miał prawo podjęcia próby zakupu towaru. Przebieg czynności może być utrwalany bez informowania kontrolowanej firmy. Tutaj również ryzyko ograniczyć mog? jedynie wewnętrzne wytyczne lub szkolenia pracowników dotycz?ce sposobu oferowania poszczególnych produktów oraz zakresu informacji i dokumentów, jakie przy tej okazji musz? zostać przekazane takiemu klientowi.

Powołanie Rzecznika Finansowego

Uchwalona niedawno Ustawa z dn. 5 sierpnia 2015 roku o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym zakłada powołanie nowej instytucji. Rzecznik Finansowy ma zast?pić i rozszerzyć kompetencje dotychczasowego Rzecznika Ubezpieczonych. Rzecznik Finansowy będzie działał w interesie wszystkich klientów instytucji finansowych, a nie tylko ubezpieczonych. Będzie m.in. miał prawo do wytaczania powództwa na rzecz klientów w sprawach nieuczciwych praktyk rynkowych oraz możliwość wzięcia udziału w już tocz?cym się postępowaniu s?dowym. Będzie rozpatrywał skargi i wnioski klientów dotycz?ce nieuwzględnienia roszczeń klienta w trybie rozpatrywania reklamacji lub też niewykonania czynności wynikaj?cych z reklamacji rozpatrzonej zgodnie z wol? klienta w terminie 30 lub 60 dni. Rzecznik Finansowy będzie miał też uprawnienie do informowania właściwych organów nadzoru i kontroli o dostrzeżonych nieprawidłowościach w funkcjonowaniu podmiotów rynku finansowego. Takim organem może również być UOKiK. W tym zakresie konieczne jest przede wszystkim wdrożenie szybkich i skutecznych procedur reklamacyjnych.

Naloty z przeszukaniem

Nowa ustawa rozszerza kompetencje UOKiK dotycz?ce nalotów na biura przedsiębiorców. Za brak współpracy z UOKiK podczas takiej kontroli mog? zostać nałożone kary zarówno na spółkę (w maksymalnej wysokości do równowartości 50 milionów euro), jak i na osoby fizyczne np. kadrę kierownicz? lub pracowników (do 50-krotności przeciętnego wynagrodzenia w Polsce). Dobrym sposobem przygotowania si? na tak? ewentualność będzie wdrożenie w firmie specjalnej procedury na wypadek niezapowiedzianej kontroli UOKiK, z powołaniem zespołu szybkiego reagowania oraz przeszkolenie pracowników pod k?tem tej bardzo specyficznej kontroli, np. w formie tzw. mockdawn-raid, czyli symulacji kontroli UOKiK w siedzibie firmy.

Odpowiedzialność finansowa

Kolejn? istotn? zmian? jest osobista, finansowa odpowiedzialność osób zarz?dzaj?cych firm? za dopuszczenie do zawarcia przez firmę porozumienia ograniczaj?cego konkurencję. Osoba taka może zostać ukarana kar? w maksymalnej wysokości 2 milionów złotych, płatn? z maj?tku osobistego ukaranego (przepis obowi?zuj?cy od 18 stycznia 2015 roku).

UOKiK zachęca do wdrażania programów compliance

Przy okazji wdrażania tych zmian UOKiK bardzo zachęcał do wprowadzania w firmach programów compliance. Prezes UOKiK Adam Jasser, w swoim wyst?pieniu na III Ogólnopolskiej Konferencji Compliance w dn. 24 listopada 2014 r. wskazywał: „Najważniejszy przekaz UOKiK do polskiej kadry menedżerskiej jest taki: zamiast protestować przeciwko potencjalnym sankcjom, dopilnujcie, aby nie były one potrzebne, poprzez wprowadzenie skutecznego systemu compliance. Skuteczny compliance pełni bowiem dwie funkcje: po pierwsze zapobiega łamaniu prawa antymonopolowego; a po drugie, kiedy mimo wszystko dojedzie do zabronionej prawem aktywności, pozwoli zminimalizować negatywne skutki dla firmy i menedżerów”.

***

Informacje zawarte w tym dokumencie nie stanowi? porady prawnej. Osoby zainteresowane uzyskaniem porady prawnej lub bardziej szczegółowych informacji prosimy o bezpośredni kontakt ze wskazanym wyżej prawnikiem. Pełna lista biur Eversheds International Limited i dane kontaktowe: eversheds.com

 ? Wierzbowski Eversheds 2015. Wierzbowski Eversheds jest członkiem Eversheds International Limited

Kontakt

W celu uzyskania dodatkowych informacji prosimy o kontakt:

Paulina Józefczuk
Senior Associate,
Szef praktyki prawa konkurencji
T: +48 22 50 50 799
paulina.jozefczuk@eversheds.pl

Paweł Kuskowski
Of Counsel
Szef praktyki Compliance i Ryzyka regulacyjnego
T: +48 22 50 50716
pawel.kuskowski@eversheds.pl

eversheds.pl

Zapisz się na nasz newsletter>   Otrzymuj cykliczne informacje o ważnych zmianach w prawie oraz organizowanych przez naswydarzeniach