Boom inwestycyjny w przedsiębiorstwach będzie krótki

Wzrost dynamiki nakładów na środki trwałe miał szeroki zakres i był efektem wyższych wkładów inwestycji we wszystkich działach: przetwórstwie, energetyce, budownictwie, usługach oraz górnictwie. Największy udział w zwiększeniu dynamiki inwestycji pomiędzy III kw. a IV kw. miały jednak energetyka (o 4,1 pp.) oraz przetwórstwo (o 3,7 pp.). W przypadku energetyki było to zwi?zane z efektami niskiej bazy sprzed roku. Z kolei w przypadku przetwórstwa istotn? rolę odegrały inwestycje w działach, które znaczn? część swojej produkcji kieruj? na eksport („produkcja chemikaliów” oraz „produkcja mebli”) oraz powi?zanych z branż? budowlan? („produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych”, „produkcja metali”, „produkcja wyrobów z metali” oraz „produkcja koksu i produktów rafinacji ropy naftowej”). W usługach odnotowano silny wzrost inwestycji w kategorii „transport”, co najprawdopodobniej zwi?zane było z wyższymi inwestycjami kolejowymi.  

Na pierwszy rzut oka powyższe dane świadcz? o dobrym klimacie inwestycyjnym dla polskich firm. Ocena tendencji wzrostu inwestycji wymaga jednak przenalizowania wzrostu nakładów na środki trwałe według formy własności przedsiębiorstw. Firma PONT Info przetwarza informacje przesyłane przez przedsiębiorstwa do GUS w ramach formularza F-01 (Sprawozdanie o przychodach, kosztach i wyniku finansowym oraz o nakładach na środki trwałe). Zgodnie z danymi PONT Info, do wyraźnego wzrostu dynamiki przedsiębiorstw 50+ w IV kw. ub. r. przyczyniło się przede wszystkim ożywienie inwestycji przedsiębiorstw kontrolowanych przez jednostki sektora publicznego (firmy z dominuj?cym udziałem tego sektora w kapitale przedsiębiorstwa; dalej „firmy publiczne”). Wzrosły one w IV kw. o 48,6% r/r (najwyższa dynamika od co najmniej I kw. 2008 r. – wcześniejsze dane nie s? dostępne) wobec wzrostu o 9,6% w III kw. Odpowiadały one za wzrost dynamiki inwestycji przedsiębiorstw ogółem o 8,0 pkt. proc. pomiędzy III i IV kw. W kierunku wzrostu dynamiki inwestycji przedsiębiorstw sektora publicznego oddziaływały głównie efekty niskiej bazy sprzed roku (w IV kw. 2016 r. ich nakłady zmniejszyły się o 48,5% r/r – była to najniższa dynamika w historii szeregu).

Ożywienie inwestycji firm sektora prywatnego w IV kw. było mniej spektakularne niż przedsiębiorstw publicznych. Nakłady na przedsiębiorstw prywatnych zwiększyły tylko o 3,1% r/r w IV kw. wobec wzrostu o 2,2% w III kw. Ponadto należy zwrócić uwagę, że za przyspieszenie wzrostu (o 1,2 pkt. proc.) odpowiadały tylko firmy zagraniczne, których nakłady na środki trwałe zwiększyły się o 8,1% r/r w IV kw. ub. r . wobec 5,2% w III kw. Natomiast w przypadku krajowych firm prywatnych w IV kw. ub. r. – trzeci kwartał z rzędu – odnotowano pogłębienie spadku inwestycji w ujęciu rocznym (-2,0% r/r wobec -0,8% w III kw.). Zmniejszenie dynamiki w tym segmencie oddziaływało w kierunku obniżenia tempa wzrostu inwestycji firm 50+ o 0,5 pkt. proc. pomiędzy III i IV kw.

Oczekujemy, że w najbliższych miesi?cach bariera w postaci wysokiego stopnia wykorzystania mocy wytwórczych będzie głównym czynnikiem skłaniaj?cym firmy do zwiększenia nakładów inwestycyjnych. Zgodnie danymi GUS, odsezonowane wykorzystanie mocy wytwórczych w przetwórstwie wyniosło w I kw. 82,7% wobec 81,0% w IV kw. (najwyżej w historii). Czynnikiem ograniczaj?cym wzrost inwestycji przedsiębiorstw s? natomiast rosn?ce trudności ze znalezieniem wykwalifikowanych pracowników. Na podstawie przytoczonych powyżej danych o inwestycjach można postawić hipotezę, że ograniczenia podażowe na rynku pracy stanowi? istotn? barierę rozwojow? dla krajowych firm. Z kolei firmy zagraniczne, w których wydajność pracy jest wyższa niż w firmach krajowych i w zwi?zku z tym mog? one zaoferować wyższe stawki pracownikom niż krajowe przedsiębiorstwa, lepiej radz? sobie z tymi ograniczeniami.

Wskaźnikiem posiadaj?cym własności wyprzedzaj?ce w stosunku do inwestycji przedsiębiorstw jest tzw. ł?czna wartość kosztorysowa inwestycji rozpoczętych. Jest to wartość nakładów na środki trwałe rozpoczynanych w okresie sprawozdawczym wynikaj?ca z dokumentacji projektowokosztorysowej. Na podstawie historycznych danych można zauważyć, że dynamika wartości kosztorysowej inwestycji rozpoczętych z wyprzedzeniem około dwóch-trzech kwartałów sygnalizuje zmiany w kształtowaniu się tempa wzrostu inwestycji przedsiębiorstw 50+. Przebieg dynamiki inwestycji rozpoczętych sygnalizuje, że wzrost nakładów przedsiębiorstw na środki trwałe najprawdopodobniej nieznacznie spowolni w I poł. br. Kieruj?c się wył?cznie wskazaniami wskaźnika wartości kosztorysowej inwestycji, w III kw. należałoby oczekiwać silnego spadku inwestycji firm 50+ w ujęciu r/r.

Nie prognozujemy tak silnego spadku inwestycji, jak sugeruj? dane o wartości kosztorysowej inwestycji rozpoczętych, jednak uważamy, że dynamika nakładów firm na środki trwałe będzie utrzymywać się w lekkim trendzie spadkowym w br. Wyniki naszej analizy s? zgodne z naszym badaniem przedstawionym w MAKROmapie z 13.11.2017 wskazuj?cym na skracaj?c? się długość cykli inwestycyjnych przedsiębiorstw. Podobna tendencja będzie możliwa do zaobserwowania najprawdopodobniej również w kontekście inwestycji jednostek samorz?du terytorialnego. W IV kw. ub. r. dynamika nakładów na środki trwałe w tym segmencie zmniejszyła się do 40,4% r/r wobec 44,5% w III kw. W kolejnych kwartałach tempo wzrostu inwestycji JST będzie wspierane przez aktywność inwestycyjn? zwi?zan? z zaplanowanymi na jesień wyborami samorz?dowymi, jednak będzie się ono dalej stopniowo obniżać ze względu na efekty wysokiej bazy. Zarysowane powyżej tendencje s? wsparciem dla prognozowanej przez nas spadkowej ścieżki inwestycji w 2018 r. (z 11,3% w IV kw. ub. r. do 4,3% w IV kw. br.). W rezultacie oczekujemy, że średnioroczna dynamika nakładów na środki trwałe ogółem wyniesie 7,1% w br. wobec 5,2% w 2017 r.