Uszczelnienie przyniesie co najmniej 8 mld zł dochodów z VAT

W ramach polityki uszczelniania podatku VAT wprowadzono szereg przepisów maj?cych na celu ograniczenie nadużyć zwi?zanych z wyłudzaniem zwrotów ww. podatku oraz ułatwienie przeprowadzania kontroli przez urzędy podatkowe. Jednym z rozwi?zań administracyjnych jest wprowadzenie tzw. Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK), stanowi?cego system kontroli danych z ksi?g podatkowych w wersji elektronicznej. Dużych przedsiębiorców sporz?dzaj?cych księgi w wersji elektronicznej JPK obowi?zuje od 1 lipca 2016 r., z kolei małych i średnich (w ograniczonym zakresie) od 1 stycznia 2017r. Wprowadzona 15 lipca 2016 r. klauzula obejścia prawa podatkowego pozwala urzędnikom na zanegowanie korzyści podatkowych z tytułu działań, których celem jest jedynie obniżenie opodatkowania, mimo iż s? legalne. 1 sierpnia 2016 r. wprowadzony został tzw. pakiet paliwowy, dotycz?cy koncesjonowania obrotu paliwami z importu oraz zasad ich opodatkowania podatkiem VAT. Pozostałe rozwi?zania, wprowadzone od 1 stycznia 2017 r. to m.in.: doprecyzowanie warunków wykreślenia podatnika z rejestru VAT oraz wprowadzenie przesłanek do odmowy jego rejestracji, solidarna odpowiedzialność pełnomocnika rejestruj?cego podatnika VAT za zaległości zwi?zane z tym podatkiem, wprowadzenie wymogu elektronicznego składania deklaracji VAT (z pewnymi wyj?tkami), wprowadzenie nowych sankcji za nierzetelne rozliczanie podatku lub wystawianie tzw. pustych faktur, a także rozszerzenie tzw. odwróconego VAT m.in. o niektóre usługi budowlane. Ponadto 1 marca 2017 r. wprowadzono regulacje, zgodnie z którymi fałszowanie faktur VAT o wysokiej wartości będzie zagrożone kar? więzienia w wymiarze nawet do 25 lat.

W celu oszacowania wpływu uszczelnienia systemu podatkowego na wysokość dochodów budżetu państwa z tytułu podatku VAT konieczne jest określenie bazy podatkowej czyli dóbr i usług podlegaj?cych opodatkowaniu. Przyjęliśmy, że wysokość bazy podatkowej w uproszczeniu równa jest sumie konsumpcji prywatnej, spożycia publicznego oraz inwestycji publicznych. Do bazy podatkowej powinniśmy wł?czyć również inwestycje gospodarstw domowych, jednak dane dotycz?ce tego wskaźnika nie zostały jeszcze zrewidowane w bazie Eurostat (w przeciwieństwie do inwestycji publicznych), co prowadziłoby do braku spójności z pozostałymi szeregami. Następnie oszacowaliśmy efektywn? stawkę VAT, czyli odsetek bazy podatkowej jaka trafia do budżetu państwa. Z przeprowadzonej przez nas analizy wynika, że poza wahaniami sezonowymi ( ? 0,5 pkt. proc. w zależności od kwartału) efektywna stawka VAT jest zmienn? procykliczn?, co oznacza, że rośnie wraz z dynamik? PKB i dochodami społeczeństwa, co może być naszym zdaniem zwi?zane ze zwiększaniem udziału wydatków na dobra luksusowe w koszyku gospodarstw domowych i mniejszym zakresem szarej strefy w górnej fazie cyklu koniunktury.

Bior?c pod uwagę zarysowane powyżej zależności zbudowaliśmy model ekonometryczny, w którym efektywna stawka VAT została objaśniona przez nominaln? dynamikę popytu krajowego, sezonowe zmienne zero-jedynkowe oraz zmienn? binarn? reprezentuj?c? wpływ uszczelniania system – przyjmuje ona wartość „1” w okresie I kw. 2016 – I kw. 2017 r. Na podstawie tego modelu jesteśmy w stanie zdekomponować różnicę pomiędzy wysokości? dochodów VAT w I kw. br. i I kw. 2016 r. (12,2 mld zł). W naszej analizie jesteśmy zmuszeni do pominięcia informacji o dochodach z podatku od towarów i usług za okres kwiecień-maj, gdyż nie s? jeszcze dostępne dane dotycz?ce rachunków narodowych pozwalaj?ce na wyznaczenie bazy podatkowej w tym okresie. W I kw. br. baza podatkowa zwiększyła się o 6,4% w porównaniu do I kw. ub. r., co przy braku zmian efektywnej stawki podatkowej prowadziłoby do takiego samego względnego wzrostu dochodów z VAT (1,2 mld zł). Jednocześnie mieliśmy do czynienia z silnym przyspieszeniem wzrostu popytu krajowego w I kw. br., co zgodnie z wynikami modelowania ekonometrycznego przyczyniło się do wzrostów dochodów VAT o 1,9 mld zł. Oznacza to, że dochody VAT w I kw. br. zwiększyły się o 3,1 mld zł tylko w wyniku wzrostu gospodarczego.

Zgodnie z odpowiedzi? Ministerstwa Finansów na interpelację poselsk?, faktyczne zwroty podatku VAT w grudniu 2016 r. wyniosły 13,8 mld zł i były wyższe o ok. 5,0 mld zł niż w tym samym miesi?cu lat 2014-2015. Uważamy, że był to efekt działania rz?du polegaj?cego na przesunięciu zwrotów VAT w celu wygładzenia ścieżki deficytu sektora finansów publicznych. Takie przesunięcie zwrotu VAT oddziałuje bowiem w kierunku podwyższenia deficytu sektora w 2016 r. i jego obniżenia w 2017 r. Oznacza to również, że dochody VAT w grudniu ub. r. zostały zaniżone o ok. 5 mld zł, a te w I kw. zostały zawyżone o podobn? kwotę w porównaniu do sytuacji, gdyby te przesunięcia nie występowały.

Powyższe rozumowanie prowadzi do wniosku, że 8,1 mld zł z 12,2 mld zł wzrostu dochodu z VAT w I kw. br. w porównaniu do I kw. ub. r. można przypisać wpływowi czynników, które nie były zwi?zane z działaniami rz?du polegaj?cymi na uszczelnieniu systemu podatkowego. Pozostałe 4,1 mld zł należy jeszcze dodatkowo skorygować o wpływ nowej regulacji, która weszła w życie od stycznia br., polegaj?cej na wprowadzeniu wymogu składania deklaracji VAT co miesi?c (zamiast kwartalnie) dla podatników których sprzedaż w poprzednim roku przekroczyła równowartość 1,2 mln EUR. Na podstawie naszych obliczeń opartych o dane z bazy Pontinfo wymóg ten będzie dotyczył płatników, którzy odpowiadaj? za dominuj?c? część płaconego podatku VAT (ponad 96%). Oznacza to, że firmy, które w 2016 r. rozliczały VAT za I kw. w całości w kwietniu, w 2017 r. były zmuszone do rozłożenia tej płatności na luty, marzec i kwiecień. Prowadzi to do zwiększenia wpływów do budżetu z tytułu VAT w I kw. w br. w porównaniu do ub. r. Należy jednak zauważyć, że już przed wejściem w życie tej regulacji, znacz?ca część firm dobrowolnie płaciła VAT z częstotliwości? miesięczn?. Oznacza to, że skala oddziaływania tego czynnika nie była znacz?ca.

Szacuj?c dodatkowe dochody z VAT będ?ce efektem uszczelnienia trzeba również uwzględnić fakt niepełnego dopasowania modelu do danych empirycznych (bł?d modelu). Bł?d ten wynosi ok. 7 mld zł w skali całego roku. Bior?c pod uwagę skalę tego błędu, a także kieruj?c się zasad? ostrożnego szacunku uznaliśmy, że obecnie bardziej prawdopodobne jest odchylenie w dół od prognozowanej wielkości dodatkowych wpływów z VAT będ?cych rezultatem uszczelnienia systemu podatkowego. W efekcie, szacujemy, że w skali całego roku wpływy te wynios? 8-15 mld zł. Oznacza to, że prawdopodobne jest osi?gnięcie wpływów równych dolnej granicy celu wskazanego przez M. Morawieckiego. Nasze szacunki mog? ulec zmianie po opublikowaniu raportu o wykonaniu dochodów z VAT za okres styczeń-czerwiec oraz publikacji danych dotycz?cych rachunków narodowych pozwalaj?cych na wyznaczenie bazy podatkowej w II kw.

***

Credit Agricole Bank Polska S.A. pl.  Orl?t Lwowskich 1, 53-605 Wrocław  www.credit-agricole.pl

Niniejszy materiał został sporz?dzony na podstawie najlepszej wiedzy autorów, z wykorzystaniem informacji pochodz?cych ze sprawdzonych źródeł. Nie może on być wykorzystywany jako rekomendacja do zawierania transakcji. Stawki zawarte w materiale maj? charakter informacyjny. Credit Agricole Bank Polska S.A. nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych komentarzy i opinii.

Jakub BOROWSKI Główny Ekonomista Chief Economist ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 40 e-mail:  jakub.borowski(@)credit-agricole.pl

Jean-Baptiste GIRAUD Dyrektor Pionu Dużych Klientów Korporacyjnych Head of Large Corporate Client Division ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 02 e-mail:jeanbaptiste.giraud(@)credit-agricole.pl

David JULLIARD Dyrektor Pionu Klientów Korporacyjnych Head of Mid Corporate Client Division ul.Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.:+48 22 573 80 82 e-mail:  djulliard(@)credit-agricole.pl