System zachęt na działalność B+R szansą na przyciągnięcie inwestorów zagranicznych do Polski

Jak wynika z raportu Deloitte, potencjał gospodarki Polski wci?ż jest daleki od wyczerpania. Jednym z  powodów jest niższa niż w wysokorozwiniętych krajach UE produktywność oraz w  dalszym ci?gu niewielki zasób kapitału. Choć w ostatnich dwudziestu latach Polska osi?gnęła około dwukrotny wzrost wartości kapitału przypadaj?cego na jednego pracownika, co pozwoliło przegonić Słowację i Węgry, nadal jego nasycenie jest niemal dwukrotnie niższe niż w tradycyjnie uprzemysłowionych Czechach.

Niedobór kapitału z jednej strony świadczy o luce, któr? Polska ma do nadrobienia w stosunku do wysokorozwiniętych gospodarek, z drugiej jednak sprawia, że inwestuj?c tu, nadal można liczyć na ponadprzeciętne zyski. Krańcowa produktywność kapitału, czyli dodatkowa produkcja z każdej zainwestowanej złotówki czy euro, jest w  Polsce niemal czterokrotnie wyższa niż w krajach strefy euro, a także wyższa niż na Słowacji, w  Czechach i na Węgrzech.

Polska na pocz?tku innowacyjnej drogi

Szczególne znaczenie w świetle danych opublikowanych w raporcie Deloitte będ? miały inwestycje w działalność o wysokiej wartości dodanej. – Ważn? przewagę konkurencyjn? Polski przyci?gaj?c? dotychczas bezpośrednie inwestycje zagraniczne stanowiły niskie koszty pracy i dostępność pracowników. To jednak może się niebawem zmienić. Wpływ na to ma wiele czynników, w tym stopniowe nadrabianie różnic w dobrobycie, przemysł 4.0, czy rozwój technologii produkcji zmniejszaj?cy zaangażowanie pracy fizycznej na rzecz automatyzacji. Równie ważne s? procesy demograficzne. Polskie społeczeństwo starzeje się i jego struktura się zmienia. Wszystko to sprawia, że w niektórych branżach już występuj? niedobory w dostępności pracowników na rynku – tłumaczy  Julia Patorska, Ekonomistka, Starszy Menedżer w Deloitte.

Na tle krajów Europy Środkowej Polska wypada całkiem dobrze pod względem innowacyjności, ustępuj?c jedynie Czechom (według Global Competitiveness Index 2016/2017). Mimo to w porównaniu do krajów wysokorozwiniętych luka do nadrobienia jest nadal znaczna. Zwiększanie innowacyjności i produktywności to trudny proces, ale można go przyspieszyć m.in. poprzez import nowoczesnych technologii oraz know-how. – Wci?ż w Polsce mamy do czynienia z mniej wyszukanymi rodzajami zachęt niż w krajach zachodniej Europy, gdzie istotn? rolę odgrywaj? m.in. rozwi?zania skupiaj?ce się na tworzeniu i utrzymywaniu własności intelektualnej w kraju oraz wykorzystywaniu jej przy realizacji produkcji i usług – mówi  Michał Turczyk, Dyrektor, Lider zespołu innowacji i zachęt inwestycyjnych, Deloitte. – Mimo to zagraniczni inwestorzy mog? obecnie liczyć na szerok? ofertę zachęt do realizowania działalności o wysokiej wartości dodanej. Poziom zaawansowania instrumentów pomocowych wydaje się proporcjonalny do poziomu rozwoju polskiej gospodarki, jak również do możliwości firm działaj?cych w naszym kraju – dodaje.

Inwestorzy zagraniczni doceniaj? polsk? innowacyjność

Zdaniem inwestorów niemieckich uczestnicz?cych w badaniu Deloitte, jednym z priorytetów rz?du powinno być przełamanie barier dziel?cych naukę od gospodarki. Zwracaj? też uwagę, że pomimo oczywistych korzyści zwi?zanych z rozwojem branży nowoczesnych usług dla biznesu (BPO/SSC), bez odpowiednich reform nie uda się przyci?gn?ć bardziej zaawansowanych usług biznesowych, a także centrów B+R. Inwestorzy doceniaj? natomiast zmiany, które w sferze udogodnień B+R już się dokonały. W  ci?gu roku o 2 proc. nast?pił wśród nich wzrost pozytywnych ocen warunków dla działalności badawczo-rozwojowej. – Atutem Polski jest otwartość w podejściu do innowacji i rosn?ca scena polskich start-upów technologicznych. Dostrzegaj? to także inwestorzy zagraniczni – mówi  Marcin Diakonowicz, Partner w Dziale Audytu i Lider German Desk w Deloitte.

10 mld euro do 2020 roku na rozwój B+R

Zdaniem ekspertów Deloitte świadomość braków w wiedzy, technologii i doświadczeniu polskich przedsiębiorców w stosunku do zagranicznych firm uzasadnia skierowanie znacznych środków na wsparcie zarówno rodzimego biznesu, jak i zachęcanie inwestorów spoza Polski do rozwoju kompetencji B+R. Pomoc w finansowaniu dotyczy zarówno kosztów inwestycji w infrastrukturę badawczo-rozwojow? (wsparcie głównie z Ministerstwa Rozwoju oraz z Urzędów Marszałkowskich w ramach tzw. Regionalnych Programów Operacyjnych), jak i operacyjnych kosztów działalności B+R (wsparcie w  ramach RPO oraz z budżetu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju).

W ci?gu najbliższych pięciu lat Polska przeznaczy ponad 10 mld euro na bezzwrotne granty dla przedsiębiorców polskich i  zagranicznych na tworzenie centrów B+R (dofinansowanie nakładów kapitałowych) oraz prowadzenie w Polsce prac badawczych i rozwojowych (dofinansowanie kosztów operacyjnych działalności). Inwestorzy zagraniczni maj? obecnie do dyspozycji program grantów uzupełniany przez poł?czenie ulg podatkowych w SSE oraz ulg na działalność B+R, jak również dostępnych w całej UE programów w ramach Horyzontu 2020. Ważnym narzędziem przyci?gania inwestycji o wysokiej wartości dodanej typu B+R ma być też przyjęta Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, która zakłada stopniow? ewolucję dotychczasowej polityki ukierunkowanej na przyci?ganie BIZ.

System zachęt najlepszy w Europie Środkowej

Funkcjonuj?cy obecnie system zachęt proponuje kilka ścieżek, które wzajemnie się uzupełniaj? – od wsparcia start-upów i młodych firm, poprzez finansowanie funduszy typu venture capital, szeroki program inkubacji w parkach technologicznych, ofertę grantów na wdrażanie rozwi?zań innowacyjnych dla małych i  średnich firm, aż po granty na tworzenie infrastruktury B+R i prowadzenie innowacyjnej działalności B+R przez małe i duże podmioty. – Źródła typowo grantowe, takie jak bezzwrotne dotacje, pochodz?ce zarówno ze źródeł funduszy Unii Europejskiej, jak i budżetu krajowego, s? uzupełniane przez nowe na polskim rynku ulgi podatkowe na działalność B+R. Całościowo polski system jest największym i  najbardziej atrakcyjnym systemem zachęt w regionie Europy Środkowej. Jakkolwiek poszczególne programy pomocowe, jak obecnie reformowany system grantów rz?dowych czy ulg podatkowych na B+R, s? często znacznie mniej atrakcyjne niż w krajach s?siednich, to przedsiębiorcy analizuj?cy lokalizację inwestycji w Polsce otrzymuj? pakiet zachęt niespotykanych w regionie – mówi  Michał Turczyk.

Na przeszkodzie rozwoju innowacyjności stoj? skomplikowane przepisy

Zachęty na inwestowanie w B+R+I w Polsce stały się bardziej dostępne i atrakcyjne, ale jednocześnie wymagaj?ce znacznie bardziej specjalistycznego podejścia do ich pozyskiwania. Chc?c otrzymać dofinansowanie oraz zrealizować projekt B+R, niezbędne jest zaangażowanie inżynierów i naukowców w  przygotowanie odpowiedniego projektu i sposobu jego realizacji. Duż? przeszkod? w rozwoju innowacyjności Polski jest nadal niespójny i niezrozumiały system przepisów prawa. Dotyczy to zwłaszcza podatków i prawa pracy, które s? wskazywane przez Global Competitiveness Index 2016/2017 jako największe bariery dla przedsiębiorstw działaj?cych w Polsce.

W skrajnym przypadku te bariery mog? zniechęcić do podejmowania przedsięwzięć o wysokiej wartości dodanej. – Wielkość instrumentów pomocowych w Polsce wymaga podjęcia wysiłku szczegółowej analizy dostępnych zachęt i wyboru takich, które pozwol? na osi?gnięcie pełnej synergii z realizowan? lub planowan? działalności? w Polsce. Niezbędne jest również przeanalizowanie potencjalnych zobowi?zań wynikaj?cych z warunków udzielenia wsparcia w okresie rozliczania projektu i w okresie jego trwałości. Wszystko to sprawia, że decyzja o podjęciu wysiłku pozyskania finansowania niekomercyjnego musi być poprzedzona szczegółow? analiz? biznesow? zarówno planowanego przedsięwzięcia jak i dostępnych narzędzi wsparcia – podsumowuje  Michał Turczyk.