Kiedy przyspieszą inwestycje przedsiębiorstw ?

Analiza przeprowadzona przez ekonomistów z Uniwersytetu Harvarda wskazuje, ze w latach 1980-2005 średnia długość cyklu inwestycyjnego w gospodarkach rozwiniętych wynosiła ok. 56 miesięcy, a w latach 2005-2010 zmniejszyła się i była równa przeciętnie 48 miesięcy. Skrócenie cyklu jest efektem m.in. coraz większej mobilności kapitału oraz popularyzacji technologii informatycznych. Coraz większa mobilność kapitału wynikaj?ca z postępu technicznego pozwala na szybsz? niż w przeszłości realizację projektów inwestycyjnych. Jednocześnie coraz większy udział nowoczesnych technologii w całości nakładów na środki trwałe wi?że się z konieczności? przeprowadzenia inwestycji odtworzeniowych. Technologie te, charakteryzuj? się dość krótk? żywotności? (szybko staj? się przestarzałe) oraz konieczności? uaktualnień co sprzyja skróceniu cykli inwestycyjnych.

Dodatkowo w krajach rozwiniętych mamy w ostatnich latach do czynienia ze zjawiskiem tzw. stagnacji sekularnej (secular stagnation). Jest to sytuacja, w której wzrost gospodarczy oscyluje w pobliżu zera, pomimo prowadzenia ekspansywnej polityki fiskalnej i/lub pieniężnej (stopy procentowe blisko lub poniżej zera, programy luzowania ilościowego). Stagnacja ta ma przede wszystkim zwi?zek z brakiem nowych, istotnych bodźców do rozwoju, których rolę w przeszłości odgrywały m.in. rywalizacja podczas zimnej wojny, czy wynalezienie internetu. Poza tym jest ona zwi?zana m.in. z bardziej rygorystycznymi niż przed kryzysem z 2008r. wymogami kredytowymi, a także utrzymuj?c? się po globalnym kryzysie finansowym i kryzysie zadłużenia w strefie euro ostrożności? podmiotów prowadz?cych działalność gospodarcz?. Stagnacja sekularna znajduje również odzwierciedlenie w spłyceniu cykli inwestycyjnych przedsiębiorstw. W wyniku większej niepewności przedsiębiorstw dotycz?cej przyszłej koniunktury, firmy wol? przeprowadzać mniejsze projekty inwestycyjne, co skutkuje zmniejszeniem amplitudy wahań cyklicznych nakładów na środki trwałe w ostatnich latach. Jednocześnie nasilaj?ce się procesy regulacyjne oddziałuj? w sposób stagnacyjny na aktywność inwestycyjn?.

W celu zbadania czy opisane powyżej procesy zachodz? również w Polsce przeanalizowaliśmy dane Eurostatu o nakładach przedsiębiorstw na środki trwałe. W celu wyodrębnienia wahań cyklicznych inwestycji przedsiębiorstw w latach 1999-2016 wykorzystano filtr spektralny Hodricka-Prescotta (HP). W pierwszej kolejności zlogarytmowano odsezonowane, urealnione deflatorem inwestycji ogółem nakłady na środki trwałe przedsiębiorstw. Następnie używaj?c filtru HP wyznaczono trend szeregu czasowego nakładów na środki trwałe. Odejmuj?c od rzeczywistych wartości inwestycji wartość trendu uzyskano względne wahania cykliczne nakładów przedsiębiorstw na środki trwałych.

Zgodnie z wynikami analizy, od 1999 r. w Polsce wyst?piły cztery pełne cykle inwestycyjne przedsiębiorstw oraz dwa niepełne cykle – faza ożywienia kończ?ca się w IV kw. 2000 r. oraz faza spowolnienia rozpoczynaj?ca się od IV kw. 2015 r. Na szczególn? uwagę zasługuj? dwie cechy charakterystyczne tych cykli. Po pierwsze w ci?gu ostatnich pięciu lat długość trwania cykli (definiowana jako odległość pomiędzy dwoma szczytami) była mniejsza niż w przeszłości. Pierwszy z cykli w analizowanym przez nas okresie trwał 30 kwartałów (IV kw. 2000 r. – I kw. 2008 r.), drugi 15 kwartałów (I kw. 2008 r. – III kw. 2011 r.), trzeci 9 kwartałów (III kw. 2011 r. – III kw. 2013 r.), a czwarty cykl miał długość 10 kwartałów (III kw. 2013 r. – IV kw. 2015 r.). Po drugie, amplituda wahań cyklicznych (rozumiana jako suma względnych absolutnych odchyleń szczytu i dna cyklu od trendu) zmniejsza się w czasie. Podczas pierwszego cyklu wyniosła ona 33%, w drugim 27%, a w trzecim i czwartym była ona równa tylko ok. 4%. Tym samym dane o inwestycjach przedsiębiorstw w Polsce potwierdzaj? tendencje obserwowane w skali międzynarodowej.

Naszym zdaniem dodatkowym czynnikiem oddziałuj?cym w kierunku skrócenia i spłycenia cykli inwestycyjnych w Polsce jest wysoki udział środków własnych przedsiębiorstw w finansowaniu inwestycji. Zgodnie z badaniami koniunktury przedsiębiorstw NBP (Szybki Monitoring) znaczenie kredytów w finansowaniu nowych inwestycji od czasu globalnego kryzysu finansowego pozostaje na obniżonym, choć względnie stabilnym poziomie (wahania w w?skim przedziale 25%-30%). Taka struktura finansowania pozwala na większ? elastyczność w przeprowadzaniu projektów inwestycyjnych. Uruchomienie projektu następuje zwykle szybciej gdyż nie wymaga ono oczekiwania na reakcję ze strony banków oraz pozwala na uniezależnienie się od polityki kredytowej realizowanej przez instytucje finansowe. Taki wariant finansowania zapewnia również większe pole manewru w przypadku wahań koniunktury. Brak konieczności regulowania zobowi?zań kredytowych umożliwia zamrożenie projektu inwestycyjnego w przypadku spowolnienia gospodarczego i szybkie wznowienie prac na pocz?tku ożywienia. Ponadto firmy, które wcześniej realizowały inwestycje z wykorzystaniem środków własnych s? często korzystniej oceniane przez banki przy ubieganiu się o kredyt przy następnym projekcie, co tym samym skraca proces decyzyjny przy udzielaniu kredytu.

Zarysowane powyżej tendencje stanowi? wsparcie dla naszego scenariusza, zgodnie z którym obserwowany obecnie spadek inwestycji przedsiębiorstw w ujęciu rocznym ma charakter przejściowy. Oczekujemy, że dynamika nakładów firm na środki trwałe ukształtuje się powyżej zera w II poł. br. Jednocześnie przyspieszenie wzrostu tego wskaźnika w 2017 r. będzie naszym zdaniem umiarkowane, co jest spójne z wynikami powyższej analizy wskazuj?cymi na spłycenie cyklów inwestycyjnych. Zarysowana powyżej ścieżka inwestycji przedsiębiorstw jest zgodna z nasz? prognoz? inwestycji ogółem zakładaj?cej przyspieszenie nakładów na środki trwałe z -2,7% w 2016 r. do 4,7% w 2017 r.

***

Credit Agricole Bank Polska S.A. pl.  Orl?t Lwowskich 1, 53-605 Wrocław  www.credit-agricole.pl

Niniejszy materiał został sporz?dzony na podstawie najlepszej wiedzy autorów, z wykorzystaniem informacji pochodz?cych ze sprawdzonych źródeł. Nie może on być wykorzystywany jako rekomendacja do zawierania transakcji. Stawki zawarte w materiale maj? charakter informacyjny. Credit Agricole Bank Polska S.A. nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych komentarzy i opinii.

Jakub BOROWSKI Główny Ekonomista Chief Economist ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 40 e-mail:  jakub.borowski(@)credit-agricole.pl

Jean-Baptiste GIRAUD Dyrektor Pionu Dużych Klientów Korporacyjnych Head of Large Corporate Client Division ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 02 e-mail:jeanbaptiste.giraud(@)credit-agricole.pl

David JULLIARD Dyrektor Pionu Klientów Korporacyjnych Head of Mid Corporate Client Division ul.Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.:+48 22 573 80 82 e-mail:  djulliard(@)credit-agricole.pl