Ożywienie inwestycji w Polsce później niż w regionie

Zgodnie z pierwotnie obowi?zuj?cymi regulacjami Komisji Europejskiej, środki unijne z perspektywy 2007-2013 musiały zostać wykorzystane przed końcem 2015 r. Bior?c pod uwagę stopień alokacji funduszy na pocz?tku IV kw. 2015 r. istniało duże ryzyko, iż zgodnie z panuj?cymi ograniczeniami czasowymi dostępna pula środków nie zostałaby w pełni wykorzystana i w efekcie zostałaby utracona. Dlatego pod koniec 2015 r. w porozumieniu z KE uzgodniony został pakiet rozwi?zań zapewniaj?cych państwom członkowskim elastyczne zamykanie programów w 2016 r., gwarantuj?cy optymalny poziom wykorzystania środków z perspektywy 2007-2013. Rozwi?zanie to było szczególnie korzystne dla Rumunii. Na koniec grudnia 2015 r. wykorzystała ona tylko ok. 60% środków w ramach dostępnych programów operacyjnych, podczas gdy w przypadku Polski i Węgier stopień absorbcji wyniósł ok. 90%, a dla Czech 85%.

W celu oceny skali napływu środków unijnych do krajów EŚW-4 skorzystaliśmy z przychodów na rachunku kapitałowym w bilansie płatniczym. Pozycja ta obejmuje transfery kapitałowe o charakterze inwestycyjnym (dla krajów EŚW-4 jest to przede wszystkim napływ funduszy unijnych w ramach programów strukturalnych). Od pocz?tku 2016 r. w przypadku Polski, Węgier i Czech odnotowano wyraźne zmniejszenie przychodów na rachunku kapitałowym w relacji do PKB (suma za ostatnie cztery kwartały), co sygnalizuje ograniczone wykorzystanie środków unijnych na pocz?tku nowej perspektywy. Natomiast w przypadku Rumunii, która w 2016 r. wci?ż w dominuj?cym stopniu  korzystała z funduszy w ramach poprzedniej perspektywy, nie zaobserwowano podobnego spadku. Co więcej, stopień absorbcji środków unijnych w ramach perspektywy 2007-2013 wyraźnie zwiększył się w Rumunii do ok. 75% na koniec III kw. ub. r.

W przypadku Polski, Węgier i Czech odnotowano spadek inwestycji ogółem w ujęciu rocznym od pocz?tku ub. r., co było w dużym stopniu wynikiem zmniejszenia dynamiki nakładów na środki trwałe realizowanych przez sektor instytucji rz?dowych i samorz?dowych. Spójna czasowo tendencja do zmniejszenia inwestycji w trzech różnych krajach wskazuje, iż zjawisko to miało wspóln? przyczynę w postaci zmniejszonego wykorzystania środków unijnych. Tak? ocenę potwierdza przypadek Rumunii, która pozytywnie wyróżnia się na tle pozostałych trzech krajów. W jej przypadku tempo wzrostu inwestycji utrzymało się wyraźnie powyżej zera w okresie I-III kw. 2016 r. Ponadto, spadek dynamiki inwestycji został przerwany już w II kw. ub. r. W przypadku Polski dodatkowym czynnikiem oddziałuj?cym w kierunku spadku inwestycji publicznych w 2016 r. był cykl polityczny w samorz?dach. W 2016 r. samorz?dy podjęły decyzje o ograniczeniu nakładów w środki trwałe w celu uzyskania oszczędności. Uważamy, że zbliżaj?ce się wybory samorz?dowe w 2018 r. zmobilizuj? je do zwiększenia inwestycji w II poł. 2017 r. i całym 2018 r.

Należy zwrócić uwagę, że w przypadku Polski skala spadku inwestycji ogółem w I poł. ub. r. była podobna jak w przypadku Węgier i Czech. Z kolei w III kw. w przypadku Węgier i Czech uległa ona zmniejszeniu, podczas gdy w Polsce nast?piło pogłębienie spadku nakładów na środki trwałe. Tendencja ta jest spójna z danymi o napływie środków unijnych na rachunku kapitałowym – w III kw. absorbcja funduszy uległa nasileniu w przypadku innych krajów regionu, podczas gdy w Polsce wykorzystanie środków wci?ż pozostawało na obniżonym poziomie. Oznacza to, że w Polsce mieliśmy do czynienia z opóźnieniami we wdrażaniu funduszy w większości programów operacyjnych w porównaniu do Czech i Węgier. Problemy z uruchomieniem finansowania z UE wynikały m.in. z wymaganego przez Komisję Europejsk? wdrożenia dyrektyw unijnych oraz konieczności weryfikacji i aktualizacji sektorowych planów inwestycyjnych. Przyjęcie planów zharmonizowanych z prawem unijnym było warunkiem dla uruchomienia płatności w ramach nowej perspektywy finansowej. Ten problem był szczególnie widoczny w przypadku m.in. sektora kolejowego oraz wodno-kanalizacyjnego (por. MAKROmapa z 31.10.2016). Naszym zdaniem, opóźnienia ustawodawcze były częściowo spowodowane zmianami na scenie politycznej po wyborach parlamentarnych w październiku 2015 r.

Uważamy, że dotychczasowe utrudnienia w wykorzystaniu funduszy europejskich i przebiegu realizacji programów operacyjnych oraz ich negatywny wpływ na dynamikę inwestycji w okresie I-III kw. 2016 r. nie stanowi? zagrożenia dla oczekiwanego przez nas ożywienia gospodarczego w br. Zgodnie z danymi NBP o bilansie płatniczym w listopadzie ub. r. odnotowano bowiem wyraźny wzrost napływu środków w ramach rachunku kapitałowego (942 mln EUR wobec 33 mln EUR w październiku). Dane te stanowi? ryzyko w górę dla naszej prognozy wzrostu dynamiki inwestycji ogółem do -5,4% r/r w IV kw. ub. r. z -7,7% w III kw. Uważamy, że w kolejnych miesi?cach będziemy mieli do czynienia z coraz większ?  absorbcj? środków unijnych w ramach nowej perspektywy. W efekcie prognozujemy, że w I poł. br. tempo wzrostu inwestycji ogółem ukształtuje się powyżej zera (por. tabela kwartalna). W kierunku wzrostu dynamiki nakładów na środki trwałe będzie oddziaływała również wyższa aktywność inwestycyjna jednostek samorz?dów terytorialnych w II poł. br. i całym 2018 r. (patrz powyżej).

***

Credit Agricole Bank Polska S.A. pl.  Orl?t Lwowskich 1, 53-605 Wrocław  www.credit-agricole.pl

Niniejszy materiał został sporz?dzony na podstawie najlepszej wiedzy autorów, z wykorzystaniem informacji pochodz?cych ze sprawdzonych źródeł. Nie może on być wykorzystywany jako rekomendacja do zawierania transakcji. Stawki zawarte w materiale maj? charakter informacyjny. Credit Agricole Bank Polska S.A. nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych komentarzy i opinii.

Jakub BOROWSKI Główny Ekonomista Chief Economist ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 40 e-mail:  jakub.borowski(@)credit-agricole.pl

Jean-Baptiste GIRAUD Dyrektor Pionu Dużych Klientów Korporacyjnych Head of Large Corporate Client Division ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 02 e-mail:jeanbaptiste.giraud(@)credit-agricole.pl

David JULLIARD Dyrektor Pionu Klientów Korporacyjnych Head of Mid Corporate Client Division ul.Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.:+48 22 573 80 82 e-mail:  djulliard(@)credit-agricole.pl