Opóźnienia w inwestycjach publicznych spowolnią wzrost gospodarczy

Nasz scenariusz na I poł. 2017 r. zakładał dodatnie tempo wzrostu inwestycji publicznych wynikaj?ce m.in. ze zwiększonej absorbcji środków unijnych oraz wsparcia w postaci efektów niskiej bazy. Bior?c pod uwagę napływaj?ce w ostatnim czasie dane dotycz?ce realnej sfery gospodarki, jak i tendencje sygnalizowane w badaniach koniunktury dostrzegamy jednak istotne ryzyko w dół dla przedstawionego powyżej scenariusza kształtowania się inwestycji publicznych w najbliższych kwartałach. W poniższej analizie skorzystaliśmy z wniosków przedstawionych w publikacjach NBP dotycz?cych koniunktury przedsiębiorstw – „Sytuacja finansowa sektora przedsiębiorstw w II kw. 2016 r.” oraz „Szybki monitoring – październik 2016 r.”.

Zgodnie z raportem Ministerstwa Rozwoju, do końca lipca br. w ramach perspektywy unijnej 2014-2020 zostało wypłaconych 5,9 mld zł, a więc tylko 1,9% dostępnej puli w ramach całego okresu. Według Ministerstwa Rozwoju, opóźnienia we wdrażaniu funduszy w większości programów operacyjnych sięgaj? roku, a w przypadku inwestycji kolejowych – dwóch lat. Problemy z uruchomieniem finansowania z UE wynikaj? m.in. z wymaganego przez Komisję Europejsk? wdrożenia dyrektyw unijnych oraz konieczności weryfikacji i aktualizacji sektorowych planów inwestycyjnych. Przyjęcie planów zharmonizowanych z prawem unijnym jest warunkiem dla uruchomienia płatności w ramach nowej perspektywy finansowej. Ten problem jest szczególnie widoczny w przypadku m.in. sektora kolejowego oraz wodno-kanalizacyjnego.

W przypadku sektora kolejowego ogólny plan inwestycji jest określany w Krajowym Programie Kolejowym (KPK). Projekt KPK został przedłożony do konsultacji społecznych i miał trafić pod obrady Rz?du na przełomie września i października, jednak jego ostateczna aktualizacja nie została jeszcze przyjęta. Po uchwaleniu KPK konieczne jest jeszcze opracowanie szczegółowych projektów pod konkretne inwestycje. Opracowanie projektu, wydanie decyzji środowiskowych i pozwolenia na budowę zajmuje średnio 3 lata. Długi okres przygotowawczy grozi spowolnieniem inwestycji w latach 2016-2017 oraz w konsekwencji spiętrzeniem remontów w latach 2019–2020. Obecnie w realizacji s? inwestycje planowane na 2016 r., ale s? to głównie niezakończone i przesunięte zadania ze starej perspektywy, zaś plany na rok 2017 r. nie s? jeszcze ustalone.

Również w przypadku sektora wodno-kanalizacyjnego opóźnienia ustawodawcze – m.in. niezharmonizowane z przepisami unijnymi prawo zamówieć publicznych oraz prawo wodne – nie pozwoliły na uruchomienie ważnych projektów inwestycyjnych. Pierwsze zostało znowelizowane z kilkumiesięcznym opóźnieniem w czerwcu br., a druga ustawa została przyjęta dopiero w październiku.  Również w przypadku sektora wodno-kanalizacyjnego opóźnienia ustawodawcze – m.in. niezharmonizowane z przepisami unijnymi prawo zamówieć publicznych oraz prawo wodne – nie pozwoliły na uruchomienie ważnych projektów inwestycyjnych. Pierwsze zostało znowelizowane z kilkumiesięcznym opóźnieniem w czerwcu br., a druga ustawa została przyjęta dopiero w październiku.

Opóźnienia w realizacji inwestycji dotycz? również sektora energetycznego, w którym dominuje własność publiczna. Spadek dynamiki nakładów na środki trwałe w I kw. br. miał charakter statystyczny (efekt wysokiej bazy zwi?zany z realizacj? dużych projektów w 2015 r.). Niemniej jednak, na aktywność inwestycyjn? firm w tym sektorze negatywnie oddziałuj? spadaj?ce obecnie ceny energii oraz kapitałowe zaangażowanie się w restrukturyzację górnictwa. Planowana nowelizacja prawa wodnego i nowe obci?żenia podatkowe zwi?zane z możliwym podniesieniem wartości nominalnej akcji spółek skarbu państwa stanowi? dodatkowe czynniki ryzyka dla inwestycji tego sektora.

Zarysowane powyżej czynniki przyczyniły się do spadku inwestycji publicznych w I poł. br. o 5,9% wobec ich wzrostu o 2,1% w 2015 r. Spadek inwestycji był widoczny w szczególności w przypadku samorz?dów, których inwestycje dominuj? m.in. w sektorze wodno-kanalizacyjnym. W I poł. br. obniżyły się one o 53,6% r/r. wobec spadku o 6,8% w 2015 r. Zgodnie z wynikami badań koniunktury NBP („Szybki monitoring”, październik 2016) prognozy inwestycji sektora publicznego pogorszyły się w stosunku do I poł. br. – przedsiębiorstwa zapowiadaj? dalsze spadki nakładów na środki trwałe. W świetle wyników badań koniunktury NBP, w IV kw. br. można oczekiwać stabilizacji tempa spadku inwestycji w firmach publicznych, w tym również w sektorze przedsiębiorstw samorz?dowych. Bior?c pod uwagę przedstawiony powyżej harmonogram prac legislacyjnych pozwalaj?cych na wyeliminowanie trudności odnośnie do finansowania inwestycji z UE w przypadku branży kolejowej i wodoci?gowej, wyraźne zwiększenie absorbcji środków unijnych nast?pi najprawdopodobniej dopiero w I poł. 2017 r., czyli później niż zakładaliśmy w naszej wrześniowej prognozie makroekonomicznej (II poł br.).

Czynnikami, które mogłyby się przyczynić do szybszego ożywienia inwestycji publicznych s? m.in. prowadzone przez Ministerstwo Rozwoju prace nad uproszczeniem systemu zarz?dzania funduszami unijnymi. Ministerstwo planuje powołanie rzecznika beneficjenta. Jego zadaniem będzie wpływanie na proces wykorzystywania funduszy europejskich i przebieg realizacji programów operacyjnych. Takie stanowisko ma zostać stworzone w każdej instytucji zarz?dzaj?cej funduszami europejskimi, w tym w urzędach marszałkowskich. Ponadto, ma zostać stworzony zespół ds. uproszczeń w systemie zarz?dzania funduszami Unii Europejskiej. Procesy inwestycyjne w sektorze kolejowym ma ułatwić ponadto przyjęta w sierpniu nowelizacja ustawy o transporcie kolejowym. Zmiany w ustawie maj? na celu przyspieszenie prac zwi?zanych z przygotowaniem i wykonywaniem kolejowych inwestycji infrastrukturalnych. Czynnikiem wspieraj?cym inwestycje w energetyce może być natomiast stworzenie tzw. rynku mocy. Projekt ten zakłada stworzenie systemu, w którym producenci energii maj? być opłacani nie tylko za wytworzon? i sprzedan? energię, ale i za samo utrzymywanie gotowości do jej produkcji. Moce miałyby być kontraktowane z góry co cztery lata, co ma zachęcać do utrzymywania istniej?cych mocy wytwórczych i wspierać inwestycję w budowę nowych bloków. Ministerstwo Energii zakłada, że projekt  ustawy będzie gotowy do końca tego roku i wejdzie w życie w 2017 r. Trudno jest jednak ocenić w jakim stopniu działania te przyczyni? się do przyspieszenia inwestycji publicznych.

Bior?c pod uwagę zarysowane powyżej czynniki wpływaj?ce na kształtowanie się dynamiki publicznych nakładów na środki trwałe uważamy, że ryzyko dla naszej prognozy tempa wzrostu inwestycji ogółem jest asymetryczne w dół – bardziej prawdopodobna jest realizacja poniżej prognozowanej ścieżki. Tym samym w następnej rudze prognostycznej (na pocz?tku grudnia) najprawdopodobniej dokonamy rewizji w dół tempa wzrostu inwestycji ogółem w II poł. br. i w 2017 r. Zmiana ta wpłynie bezpośrednio na obniżkę prognozowanej dynamiki PKB w tym okresie.

***

Credit Agricole Bank Polska S.A. pl.  Orl?t Lwowskich 1, 53-605 Wrocław  www.credit-agricole.pl

Niniejszy materiał został sporz?dzony na podstawie najlepszej wiedzy autorów, z wykorzystaniem informacji pochodz?cych ze sprawdzonych źródeł. Nie może on być wykorzystywany jako rekomendacja do zawierania transakcji. Stawki zawarte w materiale maj? charakter informacyjny. Credit Agricole Bank Polska S.A. nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych komentarzy i opinii.

Jakub BOROWSKI Główny Ekonomista Chief Economist ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 40 e-mail:  jakub.borowski(@)credit-agricole.pl

Jean-Baptiste GIRAUD Dyrektor Pionu Dużych Klientów Korporacyjnych Head of Large Corporate Client Division ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 02 e-mail:jeanbaptiste.giraud(@)credit-agricole.pl

David JULLIARD Dyrektor Pionu Klientów Korporacyjnych Head of Mid Corporate Client Division ul.Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.:+48 22 573 80 82 e-mail:  djulliard(@)credit-agricole.pl