Analizy i badania
Finanse publiczne w stanie uśpienia
<p style="text-align: justify;">Minister Finansów, T. Czerwińska dwa tygodnie temu zaznaczyła, że zgodnie zewstępnymi szacunkami, na koniec 2017 r.poziom długu publicznego w stosunku do PKB spadł o ponad 2 pkt.proc. w porównaniu do stanu z końca 2016 r. Oznacza to, żewedług metodologii UE wyniósł on ok. 52%PKB na koniec 2017 r. wobec 54,1%rok wcześniej (spadek z 51,9% PKB do nieznacznie poniżej 50%według metodologii krajowej). Obniżeniu długu w relacji do PKB w 2017 r. sprzyjało kilka czynników, m.in. umocnienie złotego, przyspieszenie wzrostu gospodarczego, redukcja poduszki płynnościowej zbudowanej w 2016 r.oraz niższy od oczekiwań deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych. Ministerstwo Finansów szacuje, że deficyt budżetu państwa wyniósł poniżej 30 mld zł na koniec ub. r. (ok. 1,5% PKB). Według naszych prognoz deficyt sektora w relacji do PKB ukształtował się na poziomie 1,0% PKB. </p>
>
Spadek długu publicznego w 2017 r. jest pozytywn? informacj?, jednak ocena sytuacji w finansach publicznych nie może ograniczać się jedynie do analizy tylko tego, jednego wskaźnika. Dużo ważniejsze –w szczególności w kontekście długookresowej stabilności finansów publicznych –jest kształtowanie się tzw. deficytustrukturalnego. Jest to deficyt sektora skorygowany o wpływ wahań cyklu koniunkturalnego, oddziaływania jednorazowych i przejściowych czynników lub działań rz?du, odzwierciedlaj?cy natomiast trwałe zmiany po stronie dochodów lub wydatków. Należy zwrócić uwagę, że deficyt strukturalny jest zmienn? nieobserwowaln? i może być szacowany w różny sposób. W poniższej analizie w uproszczony sposób szacujemy zmiany pierwotnego saldastrukturalnego(tj. nie uwzględniaj?cego kosztów obsługi długupublicznego) w latach2015-2018 poprzez prześledzenie trwałych zmian w polityce fiskalnej.
Główn? strukturaln? zmian? po stronie dochodów budżetu państwa, do której doszłopo 2015 r. jest uszczelnienie systemu podatkowego. Dane Ministerstwa Finansów dotycz?ce wykonania budżetu państwa w br. wskazuj? na wyraźny wzrost dochodów z VAT. W okresie styczeń-listopaddochody z tego podatku wyniosły 146,2mld zł i były wyższe o 24,7 mld zł (20,3%)niż w analogicznym okresie 2016 r, oraz o 1,9% wyższe od planów przedstawionychw ustawie budżetowej.Duża część z tego wzrostu była jednak efektem ożywieniawzrostu gospodarczego oraz przesunięć zwrotu VAT. Na podstawie modelu ekonometrycznego uwzględniaj?cego dane za I kw. 2017 r. szacujemy, że w skali całego roku ł?czne uszczelnienie systemu podatkowego wyniesie ok. 15 mld zł(por. MAKROmapa z 23.06.2017). W naszej analizie jesteśmy zmuszeni do pominięcia informacji o dochodach z podatku od towarów i usług za okres kwiecień-listopad, gdyż nie s? jeszcze dostępne dane dotycz?ce rachunków narodowych pozwalaj?ce na wyznaczenie bazy podatkowej w tym okresie.Uważamy, że efekty uszczelnienia w ramach innych podatków (głownie CIT) dostarczaj? dodatkowo rocznie ok. 3 mld zł dochodów. Wrezultacie można szacować,że w latach 2016-2018 dodatkowe roczne dochody z uszczelnienia systemu podatkowego (VAT i pozostałe podatki) osi?gn? poziom 18 mld zł.
Po stronie wydatków mieliśmy natomiast do czynienia z rozluźnieniem strukturalnym. Realizacja programu Rodzina 500+ wi?że się z rocznym wzrostem wydatków zbudżetu państwa o ok. 24-25 mld zł. Drug? zmian? generuj?c? trwały wzrost obci?żeń dla budżetu jest decyzja o obniżeniu wieku emerytalnego. Zgodnie z WPF 2017-2020 wzrost wydatkówpublicznychw efekcie obniżeniawieku emerytalnego do 60/65 latbył szacowany na 10,2 mld zł w 2018 r. Jednocześnie można zaobserwować zmniejszenie spożycia publicznego w relacji do PKB –prognozujemy, że ta relacja zmniejszyła się z 18,0% do 17,4% w 2018 r. Taka tendencja obniża deficyt strukturalny w 2018 r. o 12 mld w porównaniu do 2015 r. W kierunku obniżenia deficytu strukturalnego oddziaływały również oszczędności z tytułu niższej waloryzacji emerytur i rent. W latach 2015-2017 mieliśmy do czynienia z rosn?cym wskaźnikiem inflacji, co oznaczało, że waloryzacja (obliczana na podstawie ubiegłorocznego wskaźnika inflacji) była niższa niż wynikałoby to z tempa wzrostu cen obserwowanego w danym roku. Zmniejszenie deficytu strukturalnego w latach 2015-2018 z tego tytułu szacujemy na 6 mld zł.
W sumie –uwzględniaj?c trwałe dostosowania po stronie dochodów i wydatków budżetu państwa –prognozujemy, że pierwotne saldo strukturalne (tj. nie uwzględniaj?ce kosztów obsługi długupublicznego) ulegnie w latach 2015-2018 poprawie o 1 mld zł (0,05 % PKB).Materializacja naszego scenariusza oznacza, że okres korzystnej koniunktury nie zostanie wykorzystany do znacz?cego obniżenia deficytu strukturalnego. Uważamy, że 2019 r., a więc w roku wyborczym, takie znacz?ce zacieśnienie fiskalne jest bardzo mało prawdopodobne.Powyższe obliczenia s? zgodne z szacunkami Komisji Europejskiej(por. wykres),wg której deficyt strukturalny w 2018r. wyniesie 2,3% PKB –tyle samo co w 2015 r.
Poprawa salda strukturalnego pozwoliłaby zbudować bufor na przyszłe spowolnienie wzrostu gospodarczego. Bez redukcji deficytu strukturalnego, wprzypadku silnego pogorszenia koniunktury, będziemy mieć bowiem do czynienia z wyraźnym wzrostem deficytu sektora i długu publicznego w relacji do PKB.W przypadku materializacji takiego scenariusza pogarszaj?ca się sytuacja w finansach publicznych zostaniedostrzeżonaprzez agencje ratingowe i inwestorów zagranicznych, co będzie negatywne dla kursu złotego i cen polskich obligacji.W krótkim okresie, w przypadku utrzymywaniasię relatywnie szybkiego wzrostu gospodarczego, obecny poziom deficytu strukturalnego nie generuje istotnego ryzykadla oceny wiarygodności kredytowej Polskii kształtowania się cen polskich aktywów.
***
Credit Agricole Bank Polska S.A. pl. Orl?t Lwowskich 1, 53-605 Wrocław www.credit-agricole.pl
Niniejszy materiał został sporz?dzony na podstawie najlepszej wiedzy autorów, z wykorzystaniem informacji pochodz?cych ze sprawdzonych źródeł. Nie może on być wykorzystywany jako rekomendacja do zawierania transakcji. Stawki zawarte w materiale maj? charakter informacyjny. Credit Agricole Bank Polska S.A. nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych komentarzy i opinii.
Jakub BOROWSKI Główny Ekonomista Chief Economist ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 40 e-mail: jakub.borowski(@)credit-agricole.pl
Jean-Baptiste GIRAUD Dyrektor Pionu Dużych Klientów Korporacyjnych Head of Large Corporate Client Division ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 02 e-mail:jeanbaptiste.giraud(@)credit-agricole.pl
David JULLIARD Dyrektor Pionu Klientów Korporacyjnych Head of Mid Corporate Client Division ul.Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.:+48 22 573 80 82 e-mail: djulliard(@)credit-agricole.pl