COVID-19  •  Aktualności firm stowarzyszonych  •  Analizy i badania

Tarcza antykryzysowa napompuje deficyt sektora finansów publicznych

W ubiegłym tygodniu rząd ogłosił tzw. „tarczę antykryzysową” czyli szereg działań polegających na ograniczeniu negatywnego wpływu rozprzestrzeniającej się epidemii COVID-19 na sytuację gospodarczą w Polsce. Poniżej przedstawiamy główne założenia programu oraz szacujemy ich wpływ na tempo wzrostu PKB i sytuację w finansach publicznych.

Zaprezentowany przez rząd pakiet obejmuje pięć głównych obszarów działań:

• Bezpieczeństwo Pracowników – dofinansowanie zatrudnienia przez państwo, finansowanie postojowego dla umów cywilnoprawnych i samozatrudnionych, wydłużenie dodatkowego zasiłku opiekuńczego, „wakacje kredytowe”, wakacje od obowiązków administracyjnych, ochrona konsumentów i pożyczkobiorców, przesunięcie płatności za media (w porozumieniu z firmami energetycznymi).
• Finansowanie Przedsiębiorstw – finansowanie instytucji rozwoju Grupy PFR: gwarancje, kredyty, kapitał, ubezpieczenia i dopłaty, finansowanie leasingu dla firm transportowych, specjalna pożyczka 5 tys. zł dla firm zatrudniających mniej niż 10 pracowników, odroczenie lub rozłożenie na raty składek ZUS bez opłat, brak kar za opóźnienia w przetargach publicznych, przedłużenie bankowych kredytów obrotowych, rozliczenie całej tegorocznej straty w przyszłym roku, polityka drugiej szansy (wsparcie w procesie restrukturyzacji).
• Ochrona Zdrowia – finansowanie działań związanych z walką z epidemią koronawirusa, rozwój kanałów informacyjnych dla pacjentów, dofinansowanie infrastruktury służby zdrowia, dodatkowe finansowanie cyfryzacji systemu opieki zdrowotnej.
• Wzmocnienie Systemu Finansowego – pakiet regulacyjny KNF i MF, pakiet płynnościowy NBP.
• Program Inwestycji Publicznych – utworzenie Funduszu Inwestycji przeznaczonego na wydatki na infrastrukturę, modernizację szkół i szpitali, transformację energetyczną, cyfryzację, biotechnologię i farmację, politykę ochrony środowiska.

Zgodnie z informacjami podanymi przez rząd, szacowana całkowita wartość programu to 212 mld zł w 2020 r. Kwota ta podzielona jest na:

• Gotówkowy komponent rządowy (o wartości ok. 66 mld zł) – wydatki budżetu państwa, ZUS i funduszy celowych.
• Płynnościowy komponent rządowy (ok. 74,5 mld zł) – wakacje kredytowe i odroczone daniny oraz finansowanie płynnościowe w postaci kredytów i kapitału głowie z wykorzystaniem instrumentów finansowych Grupy Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR, BGK, KUKE, ARP).
• Pakiet płynnościowy NBP (ok. 70 mld zł) – zapewnienie niezbędnej płynności i warunków kredytowych.

Należy zwrócić uwagę, że w łącznej skali programu rząd sumuje składniki, o odmiennej od siebie charakterystyce, których wartości nie można ze sobą porównywać. Kluczowy wpływ na pobudzenie wzrostu gospodarczego będzie miał rządowy komponent gotówkowy – przyczynia się on bezpośrednio do zwiększenia popytu krajowego. Pozostałe elementy nie będą miały bezpośredniego wpływu na popyt zagregowany, a ich ostateczne efekty są zależne od realizacji wielu czynników (m.in. skali popytu na kredyt). W rezultacie skala pozytywnego wpływu „tarczy antykryzysowej” na tempo wzrostu PKB będzie dużo mniejsza niż sugerowałaby łączna kwota programu, tj. 9,2% PKB.

Z 66 mld zł przewidzianych na gotówkowy komponent rządowy, 30 mld zł stanowią zwiększone inwestycje publiczne. Uważamy, że w warunkach zaburzeń związanych z rozprzestrzenianiem się epidemii COVID-19 (m.in. przerwane łańcuchy dostaw, kwarantanny) realizacja dodatkowych inwestycji publicznych będzie utrudniona. Tym samym zakładamy, że zakładane plany inwestycyjne zostaną zrealizowane tylko w połowie (15 mld zł). Pozostałe elementy popytowej części rządowego programu (m.in. dotacje dla mikrofirm, dofinansowanie zatrudnienia, postojowe dla firm) powinny być dosyć łatwe do wprowadzenia. Szacując wpływ pakietu rządowego na tempo wzrostu gospodarczego zakładamy tym samym, że w wyniku jego uruchomienia popyt krajowy zwiększy się o 50 mld zł. Zakładając, że efekty programu będą rozłożone równomiernie do końca br., szacujemy, że ograniczy on spadek dynamiki PKB o 2,9 pkt. proc. w okresie II-IV kw., a średniorocznie w skali całego roku o 2,2 pkt. proc.

Obecnie dostrzegamy znaczące ryzyko w dół dla naszej prognozy wzrostu gospodarczego w br. (1,2% r/r, por. MAKROmapa z 16.03.2020). W naszej prognozie nie uwzględniliśmy wpływu zamknięcia granic w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej, które będzie oddziaływać w kierunku znaczącego ograniczenia przepływu towarów. Ponadto we Włoszech wstrzymana została wszelka działalność produkcyjna, która nie jest niezbędna, a w wielu krajach UE epidemia rozprzestrzenia się szybciej od oczekiwań. Dodatkowo, obecnie istnieje ryzyko, że szkoły w Polsce pozostaną zamknięte przez dłuższy okres niż pierwotnie zakładaliśmy (jeden miesiąc). Materializacja powyższych dwóch czynników oznaczałaby rosnące ryzyko wystąpienia głębokiej recesji w Polsce w br. W takich warunkach skala ogłoszonych przez rząd działań stymulujących popyt krajowy byłaby naszym zdaniem niewystarczająca. Nasz zrewidowany scenariusz makroekonomiczny przedstawimy w kolejnej MAKROmapie.

Oprócz szacowanego wpływu na dynamikę PKB, ważny jest również wpływ uruchomionego pakietu na sytuację w finansach publicznych. Przed wybuchem epidemii szacowaliśmy, że deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wyniesie w br. 1,8% PKB. Wolniejszy wzrost gospodarczy, w tym niższa konsumpcja oznaczają mniejsze dochody podatkowe do budżetu państwa. Szacujemy, że w przypadku materializacji naszej obecnej prognozy wzrostu PKB w br. (1,2%) dochody budżetu byłyby niższe o ok. 0,8% PKB. Zwróciliśmy już uwagę, że nasza prognoza wzrostu gospodarczego jest obarczona znaczącym ryzykiem w dół. Zakładając scenariusz materializacji recesji w br. (spadek PKB średniorocznie o 2%) dochody budżetowe byłyby niższe o ok. 2,4% PKB w porównaniu do scenariusza bez epidemii. Dodatkowo należy założyć, że ze względu na panujące warunki rynkowe w br. najprawdopodobniej nie zostanie zrealizowane przekształcenie OFE w IKE, co oznacza utratę jednorazowych wpływów do budżetu w wysokości 18,7 mld zł (0,8% PKB). W weekend prezydent A. Duda zapowiedział rozszerzenie „tarczy antykryzysowej”. Wszyscy samozatrudnieni i mikroprzedsiębiorcy, jeśli ich przychody spadły o więcej niż 50% w stosunku do lutego 2020 roku, będą zwolnieni z płacenia składek na ZUS przez trzy miesiące. Przy założeniu, że 60% wspomnianych osób (i ich pracowników) zakwalifikuje się do umorzenia składek, utracone dochody FUS z tytułu działania zaproponowanego przez A. Dudę to ok. 16 mld zł (0,7% PKB). Uważamy, że rząd będzie starał się znaleźć oszczędności w ramach innych wydatków publicznych. Skalę tego działania oceniamy na ok. 5 mld zł (0,2% PKB). Biorąc pod uwagę zarysowane powyżej czynniki szacujemy, że w przypadku realizacji naszej obecnej prognozy wzrostu gospodarczego deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wyniesie 6,1% PKB w br. W przypadku materializacji scenariusza recesyjnego, deficyt wzrósłby do 7,7% PKB. Należy pamiętać, że oba szacunki deficytu są obarczone ryzykiem w górę ze względu na możliwe wydłużenie czasu wsparcia przez rząd (np. finansowanie postojowego powyżej 3 miesięcy) lub rozszerzenie zakresu działań w ramach „tarczy antykryzysowej” (np. umorzenie zamiast odłożenie w czasie płatności ZUS i podatków). Zarysowany powyżej scenariusz dla finansów publicznych będzie oddziaływał w kierunku wyraźnego wzrostu potrzeb finansowych rządu, co będzie wiązało się z koniecznością emisji długu. Uważamy, że w takiej sytuacji NBP zwiększy skalę skupu obligacji na rynku wtórnym (w porównaniu do tej obserwowanej w ub. tygodniu) w celu przeciwdziałania znaczącemu wzrostowi rentowności polskich obligacji.

***

Credit Agricole Bank Polska S.A. pl. Orląt Lwowskich 1, 53-605 Wrocław www.credit-agricole.pl

Niniejszy materiał został sporządzony na podstawie najlepszej wiedzy autorów, z wykorzystaniem informacji pochodzących ze sprawdzonych źródeł. Nie może on być wykorzystywany jako rekomendacja do zawierania transakcji. Stawki zawarte w materiale mają charakter informacyjny. Credit Agricole Bank Polska S.A. nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych komentarzy i opinii.

Jakub BOROWSKI Główny Ekonomista Chief Economist ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 40 e-mail: jakub.borowski@credit-agricole.pl

Romain RVEL Dyrektor Pionu Klientów Korporacyjnych Head of Corporate Clients Division ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.:+48 22 434 30 82 e-mail: rrevel@credit-agricole.pl