Analizy i badania
Napływ Ukraińców różnicuje presję płacową
<p style="text-align: justify;">W MAKROmapie z 24.07.2017 przeanalizowaliśmy kształtowanie się dynamiki wynagrodzeń w różnych branżach przetwórstwa. Zauważyliśmy wtedy, że głównym czynnikiem oddziałującym w kierunku szybszego tempa wzrostu wynagrodzeń są rosnące trudności firm w znalezieniu wykwalifikowanych pracowników. Różne natężenie tych trudności obserwowane w poszczególnych branżach przetwórstwa pozwala na wyjaśnienie zróżnicowania dynamiki wynagrodzeń pomiędzy nimi. Uważamy, że silny napływ Ukraińców do naszego kraju obserwowany w ostatnich latach oddziałuje w kierunku zmniejszenia powyższych trudności. Poniżej przedstawiamy wybrane kanały oddziaływania napływu cudzoziemców do Polski na sytuację na krajowym rynku pracy.</p>
>
Zgodnie z wynikami badań koniunktury GUS, w III kw. odsetek firm deklaruj?cych barierę w postaci niedoboru wykwalifikowanych pracowników był najwyższy w historii badań. Średnia wartość dla przetwórstwa przemysłowego wyniosła 30,6%. Analiza w podziale na poszczególne działy sekcji wskazuje, że w przypadku większości działów odsetek ten kształtuje się powyżej tej wartości. Średni? wartość zaniżaj? natomiast przede wszystkim dwa działy „wytwarzanie i przetwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej” (tylko 0,2% firm zgłasza ww. trudności) oraz „produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych” (15,5%).
W celu oszacowania liczby Ukraińców pracuj?cych w polskim przetwórstwie posłużyliśmy się danymi Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej o liczbie oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi. Oświadczenie to jest jedn? z form uzyskania pozwolenia na pracę w Polsce przez cudzoziemca legalnie przebywaj?cego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jest ona przeznaczona dla obywateli 6 krajów: Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy. W porównaniu z innymi formami (zezwolenie na pracę, zezwolenie na pobyt czasowy i pracę) procedura jego uzyskania jest znacz?co uproszczona. W przypadku zezwoleń na pracę, wniosek należy skierować do właściwego wojewody i oczekiwać na wynik testu rynku pracy. Sprawdza on, czy istnieje możliwość zatrudnienia na dane stanowisko obywatela Polski lub innego kraju UE. Cudzoziemiec może uzyskać zezwolenie na pracę jedynie w sytuacji, gdy wśród osób zarejestrowanych w Urzędzie Pracy nie ma takich, które mog? spełnić wymagania pracodawcy. W przypadku oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi pracodawca pragn?cy zatrudnić cudzoziemca rejestruje je w powiatowym urzędzie pracy, co kończy procedurę jego uzyskania.
W 2015 r., 2016 r. i I poł. 2017 r. wydano w sumie 344,7 tys. takich oświadczeń dotycz?cych zatrudnienia cudzoziemców tylko w przetwórstwie przemysłowym. Informacje dotycz?ce konkretnie liczby Ukraińców w poszczególnych branżach nie s? znane, dlatego na potrzeby analizy utożsamiamy Ukraińców ze wszystkimi cudzoziemcami (odpowiadaj? oni za ponad 95% oświadczeń). Oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi upoważnia do legalnego zatrudnienia na okres maksymalnie 6 miesięcy w przeci?gu następuj?cych po sobie 12 miesięcy. Okres świadczenia pracy można wykorzystać w sposób ci?gły (pełne 6 miesięcy) lub w kilku krótszych okresach, jednakże ł?czny okres zatrudnienia nie może przekroczyć limitu czasowego. Jeśli pracodawca jest zainteresowany zatrudnieniem cudzoziemca przez okres dłuższy niż 6 miesięcy, po 3 miesi?cach wykonywania przez cudzoziemca pracy może złożyć wniosek o wydanie zezwolenia na pracę, bez konieczności przeprowadzenia testu rynku pracy.
Analizowana liczba oświadczeń o zamiarze zatrudnienia cudzoziemca nie oznacza w stosunku jeden do jednego liczby zatrudnionych cudzoziemców, gdyż podjęcie przez niego, w dopuszczalnym okresie, pracy u kilku pracodawców skutkować będzie kilkoma oświadczeniami przypadaj?cymi na tę sam? osobę. Odnosz?c liczbę oświadczeń wydanych na pracę w konkretnej kategorii przetwórstwa do wysokości zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw w tej branży uzyskujemy zatem wskaźnik tylko pogl?dowo przedstawiaj?cy udział Ukraińców w całkowitej liczbie pracowników. Na wykresie zestawiliśmy indeks GUS dotycz?cy bariery działalności przedsiębiorstwa zwi?zanej z niedoborem wykwalifikowanych pracowników w III kw. i ł?czn? liczb? oświadczeń o zamiarze zatrudnienia cudzoziemca wydan? w okresie 2015 r. - I poł. 2017 r. przedstawion? jako odsetek przeciętnej liczby osób zatrudnionych w danej branży w I poł. 2017 r. (dalej: udział cudzoziemców). Każdy punkt odpowiada za jedn? branżę przetwórstwa. Na wykresie przedstawiono tylko branże z udziałem cudzoziemców przewyższaj?cym 3%. Obie wielkości charakteryzuje umiarkowana ujemna korelacja (-42%). Taka zależność wskazuje, że napływ Ukraińców do Polski przyczynia się do ograniczania trudności firm ze znalezieniem wykwalifikowanych pracowników.
W rezultacie napływ imigrantów oddziałuje również w kierunku ograniczenia tempa wzrostu wynagrodzeń w polskim przetwórstwie. Pracodawcy rejestruj?cy oświadczenia w 2016 r. tylko w 20% przypadków deklarowali zamiar powierzenia pracy na podstawie umowy o pracę (odsetek ten zwiększył się o 4,8 pkt. proc. w porównaniu do 2015 r.). Oznacza to, że imigranci s? w ograniczonym stopniu uwzględniani w statystykach zatrudnienia i wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (obejmuj? one bowiem tylko osoby zatrudnione na umowę o pracę). Obecność Ukraińców na rynku pracy jest jednak czynnikiem, który oddziałuje w kierunku wolniejszego wzrostu wynagrodzeń innych pracowników. Zgodnie z wynikami badania „Obywatele Ukrainy pracuj?cy w Polsce”, zrealizowanego przez NBP w 2015 r. na grupie obywateli Ukrainy pracuj?cych w aglomeracji warszawskiej, zarabiali oni 2105 zł netto miesięcznie. Cudzoziemcy zarabiali zatem nieznacznie mniej niż wynosiła mediana zarobków w polskiej gospodarce narodowej w 2014 r. (2360 zł netto). Można oczekiwać, że obecnie nadal obserwowana jest podobna dysproporcja w zarobkach Polaków i cudzoziemców.
Oczekujemy, że w najbliższych kwartałach napływ Ukraińców do Polski będzie nadal utrzymywał się na wysokim poziomie. Tym samym, zarysowane powyżej czynniki stanowi? wsparcie dla naszego scenariusza, w którym dynamika wynagrodzeń w gospodarce narodowej wzrośnie z 3,8% r/r w 2016 r. do 5,2% w 2017 r. i 6,5% w 2018 r.
***
Credit Agricole Bank Polska S.A. pl. Orl?t Lwowskich 1, 53-605 Wrocław www.credit-agricole.pl
Niniejszy materiał został sporz?dzony na podstawie najlepszej wiedzy autorów, z wykorzystaniem informacji pochodz?cych ze sprawdzonych źródeł. Nie może on być wykorzystywany jako rekomendacja do zawierania transakcji. Stawki zawarte w materiale maj? charakter informacyjny. Credit Agricole Bank Polska S.A. nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych komentarzy i opinii.
Jakub BOROWSKI Główny Ekonomista Chief Economist ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 40 e-mail: jakub.borowski(@)credit-agricole.pl
Jean-Baptiste GIRAUD Dyrektor Pionu Dużych Klientów Korporacyjnych Head of Large Corporate Client Division ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 02 e-mail:jeanbaptiste.giraud(@)credit-agricole.pl
David JULLIARD Dyrektor Pionu Klientów Korporacyjnych Head of Mid Corporate Client Division ul.Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.:+48 22 573 80 82 e-mail: djulliard(@)credit-agricole.pl