Analiza porównawcza - nie taki diabeł straszny

Czym jest benchmark

Analiza porównawcza (ang.  benchmark,  benchmarking study) w praktyce cen transferowych to analiza, maj?ca za zadanie wykazać, że ceny (lub rentowność albo inne warunki), ustalone w transakcjach pomiędzy podmiotami powi?zanymi nie odbiegaj? od cen, które w podobnych transakcjach i w podobnych warunkach zastosowałyby podmioty całkowicie od siebie niezależne – tj., ustalona cena jest cen? rynkow?.

W praktyce więc, przy zachowaniu określonych warunków, każdego rodzaju analiza, potwierdzaj?ca rynkowy charakter transakcji, może być uznana za benchmark. Kluczowe jest jednak, żeby analiza taka odnosiła się do danych podmiotów niepowi?zanych (niezależnych). Jeśli bowiem analiza opierać się będzie na danych podmiotów powi?zanych, to wynikaj?ca z takiej analizy cena (przedział cen, przedział rentowności) nie będzie mogła być uznana za rynkow? – warunki transakcji pomiędzy podmiotami powi?zanymi mog? bowiem być zakłócone poprzez istnienie różnego rodzaju powi?zań.

Kto powinien sporz?dzać benchmark

Zgodnie z obowi?zuj?cymi od 1 stycznia 2017 roku przepisami ustaw o podatkach dochodowych (od osób prawnych oraz od osób fizycznych), obowi?zkiem doł?czenia analiz porównawczych do dokumentacji podatkowej s? podatnicy, którzy:

• W poprzednim roku podatkowym osi?gnęli całkowite przychody lub koszty (nie tylko z podmiotami powi?zanymi!) na poziomie 10 mln EUR lub więcej (wg średniego kursu NBP z ostatniego dnia poprzedniego roku podatkowego) oraz

• Zawieraj? istotne transakcje (b?dź występuj? istotne inne zdarzenia) z podmiotami powi?zanymi, których wartość w ci?gu roku powoduje powstanie obowi?zku sporz?dzenia dokumentacji podatkowej dla transakcji z podmiotami powi?zanymi.

W praktyce więc bardzo duża część podatników została objęta obowi?zkiem przygotowania analizy porównawczej.

Od czego należy zacz?ć

Dla poprawnego przeprowadzenia analizy porównawczej kluczowe jest bardzo dokładne zrozumienie przebiegu transakcji i jej warunków. W tym celu, najbardziej przydatnym narzędziem okazuje się szczegółowa analiza funkcjonalna, przedstawiaj?ca czynności realizowane przez strony transakcji, jak również ponoszone przez nie ryzyka i angażowane aktywa (w tym dobra o charakterze niematerialnym). Poprawnie przeprowadzona analiza funkcjonalna umożliwi podatnikowi właściw? ocenę, jakiego rodzaju podmioty lub transakcje będ? mogły posłużyć jako dane wejściowe na potrzeby sporz?dzenia benchmarku. Należy bowiem podkreślić, że poza kryterium niezależności, podmioty (lub transakcje) uwzględnione w analizie porównawczej musz? spełniać kryterium porównywalności do transakcji pomiędzy podmiotami powi?zanymi.

Spełnione kryterium porównywalności oznacza, że transakcja pomiędzy podmiotami niezależnymi jest na tyle podobna do transakcji badanej, że nie występuj? pomiędzy nimi na tyle istotne różnice, które mogłyby powodować wyst?pienie różnic w wycenie transakcji.

Sk?d wzi?ć dane

W bardzo wielu sytuacjach praktyka pokazuje, że podatnik posiada już dane, które mog? zostać wykorzystane na potrzeby sporz?dzenia analizy porównawczej. Jak takich danych szukać?

W pierwszej kolejności podatnik powinien przeanalizować, czy realizuje z podmiotami niezależnymi transakcje podobne (porównywalne) do tych, które zawiera z podmiotem powi?zanym. Jeśli takie transakcje występuj?, potencjalnie możliwe jest ich wykorzystanie na potrzeby sporz?dzenia analizy porównawczej.

PRZYKŁAD

Podatnik, będ?cy producentem wyrobów kosmetycznych, sprzedaje wyroby głównie do podmiotów z własnej grupy kapitałowej. Niemniej, część asortymentu trafia również do polskich niezależnych dystrybutorów. W takiej sytuacji, potencjalnie możliwe będzie wykorzystanie danych o cenach (rentowności) sprzedaży do podmiotów niezależnych do oceny rynkowości warunków porównywalnej transakcji z podmiotem powi?zanym.  

W części sytuacji, konieczne będzie dokonanie korekty danych porównywalnych na potrzeby przeprowadzenia benchmarku (np. kiedy wolumen sprzedaży do podmiotów powi?zanych i niezależnych istotnie się różni, a praktyka branży wskazuje na zależność wolumenu i ceny jednostkowej).

Jeśli podatnik nie zawiera transakcji z podmiotami niezależnymi, przydatna może okazać się wiedza o rynku, posiadana np. przez dział handlowy. Pracownicy zajmuj?cy się sprzedaż? maj? najczęściej bardzo duż? wiedzę na temat rynku, panuj?cych na nim warunków oraz konkurencji. Pomocne mog? być również niezależne raporty rynkowe, przygotowywane dla różnych branż. Informacje takie można również wykorzystać (bezpośrednio lub pośrednio) przy tworzeniu analizy porównawczej.

Komercyjne bazy danych

W wielu przypadkach wykorzystanie danych wewnętrznych lub zewnętrznych na temat cen czy warunków transakcji pomiędzy podmiotami niepowi?zanymi nie będzie możliwe – podstawow? przyczyn? jest najczęściej   brak dostępu do takich danych przez podatnika. W takiej sytuacji, zazwyczaj wykorzystywane s? komercyjne bazy danych, wykorzystywane najczęściej do porównywania rentowności (na podstawie różnych jej wskaźników) transakcji z podmiotem powi?zanym do tego samego wskaźnika rentowności porównywalnych podmiotów niezależnych.

Najpopularniejsze z baz danych dostarczaj? bardzo szczegółowych informacji na temat działalności przedsiębiorstw, pochodz?cych z ich publicznie dostępnych sprawozdań finansowych oraz z innych rejestrów np. z KRS). Istniej? na rynku również komercyjne bazy danych, które umożliwiaj? selekcję podmiotów według działalności oraz poziomu różnych wskaźników finansowych, jak również poziomu powi?zań (kapitałowych i innych). Z uwagi na zawarty w Ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych wymóg wykorzystania w pierwszej kolejności z polskich danych porównywalnych, warto zwrócić uwagę na to, żeby wybrana baza dostarczała dane na temat polskich przedsiębiorstw.

Podkreślić należy, że dla specyficznych rodzajów transakcji (np. pożyczki, licencje, gwarancje) istniej? dedykowane bazy danych, wyposażone również w funkcjonalności, ułatwiaj?ce analizę zawartych w nich danych na potrzeby cen transferowych.

Benchmark tylko do dokumentacji?

Pomimo tego, że analizy porównawcze s? narzędziem najpowszechniej kojarzonym z obszarem cen transferowych (w celu obrony już stosowanych cen albo planowania transakcji), to ich wykorzystanie jest dużo szersze. Z analiz porównawczych korzystaj? przedsiębiorcy w celu uzyskania wiedzy o konkretnym rynku i o konkurencji (np. wielkości i kondycji finansowej działaj?cych na nim podmiotów) lub też na potrzeby uzyskania informacji o sytuacji finansowej potencjalnego konkurenta lub dostawcy przed podjęciem z nim współpracy. Analizy porównawcze przygotowywane s? również przez różne organizacje i stowarzyszenia branżowe.

Należy podkreślić, że analiza porównawcza wykonywana na potrzeby cen transferowych wymaga przede wszystkim właściwej oceny natury transakcji i odpowiedniego wyboru danych porównawczych. S? one podstaw? skutecznej obrony stosowanych cen, niezależnie od tego, czy skorzystamy z danych wewnętrznych czy też z komercyjnych baz danych.  

Grzegorz Garbarczyk

Autor tekstu jest do dyspozycji firm zrzeszonych w CCIFP. Do końca maja mog? Państwo uzyskać bezpłatn? poradę w tym zakresie pisz?c na adres: g.garbarczyk(@)infocredit.pl g.garbarczyk(@)infocredit.pl